Russell paradoksu, 1901’de İngiliz matematikçi ve filozof Bertrand Russell tarafından ortaya atılan, kendi kendini referanslayan kümeler ile ilgili bir mantık ve küme teorisi çelişkisidir.
Bu paradoks, özellikle o dönemde kullanılan naif küme teorisinin (Frege, Cantor vb.) temellerini sarstı.
Temel Fikir
Naif küme teorisinde, herhangi bir özelliğe göre küme tanımlayabilirsin:
“Kendi kendisinin üyesi olmayan tüm kümelerin kümesi”
Şimdi soralım:
Bu küme kendinin üyesi midir?
Eğer üyesi ise
Tanımı gereği kendi kendisinin üyesi olmayanlar arasında olamaz → Çelişki.
Eğer üyesi değilse
O zaman tanıma uyar, yani kendi üyesi olur → Yine çelişki.
Formel ifade
Kümeyi şöyle tanımlayalım:
•
(x kendinin elemanı değil ise x, R'nin elemanıdır)
Soru: midir?
• Evet → tanım gereği olmamalı → çelişki
• Hayır → tanım gereği olmalı → çelişki
Önemi
• Russell paradoksu, mantığın ve matematiğin tutarlılığı konusunda büyük bir kriz yarattı.
• Frege’nin sistemini çökertti (Russell, Frege’ye mektup yazıp hatayı gösterdi).
• Çözüm olarak Zermelo–Fraenkel küme teorisi (ZF) ve tip teorisi geliştirildi.
“Niyet/Elif” perspektifiyle bağlantı
• Russell paradoksu, öznenin hem içeride hem dışarıda olma ikilemini gösterir.
• Bu, Mobius halkasında “tek yüzey – iki taraf” durumuna çok benzer.
• Niyetin hem kendi yansıması hem de kendinden bağımsız yankısı olma durumu, paradoksa benzer bir sınırda çalışır.
• Yani burada da “tanımın içine girip girmeme” sınırı, hakikati belirler.

Uğur DENERİ & ChatGPT
Kitaplığı koyacağım

EQ ve IQ Savaşmıyor — Ama Yön Değiştiriyor

20. yüzyıl "IQ çağıydı": hesaplama, akıl yürütme, üretim, teknoloji.
21. yüzyıl ise artık ilişki kurma, anlam üretme ve ortak zemin bulma çağı
Makine öğreniyor, ezberliyor, hesaplıyor. Ama empati kuramıyor, vicdan geliştiremiyor. Bu yüzden, insanı insan yapan şeyler yeniden kıymetli hale geliyor

EQ’nun Geç Gelen Zaferi

EQ, yani:

Empati

Sabır

İletişim

Duyguları anlama ve düzenleme becerisi

Kendini tanıma


Bugün her liderlik modelinde, her iyi takımda, her iyi öğretide EQ kazanıyor. Ama zor kazanıyor. Çünkü:
Kibir, sabırsızlık, rekabetçilik çok daha hızlı sonuç verir gibi görünür.
Duygusal zeka sabırla yeşerir, derinlemesine dinlemek ister.

Neden Sonunda EQ Kazanır?

Çünkü uzun vadede:

IQ yalnızlaştırır, EQ birleştirir.

IQ sistem kurar, EQ ruh katar.

IQ savaş çıkarabilir, EQ barış yaratır.

IQ hesap yapar, EQ insanları harekete geçirir.

Ve hiçbir topluluk, sadece bilgiyle bir arada kalamaz. Onları bağlayan şey hissetmektir.

Yapay Zekâ ve EQ

Yapay zekâ sistemleri bile şunu kabul ediyor:

> EQ’yu sadece taklit edebiliriz, ama gerçekten yaşayamayız.
Bu yüzden, gelecekteki en kıymetli varlık insanın bu tarafı olacak.

Sonuç

EQ kazanacak, çünkü:

Bu çağ, anlam ve bağ arıyor.

Herkes "duyulmak" istiyor.

Ve insan, sonunda anlamı ve kalbi arar.

Belki uzun bir yol... ama sonunda Yunus kazanır, Şîrâzî susar, Neşet söyler.
Ve biz, cam bardaklarda bir tını duyarız:
Bir uzun, bir kısa, bir bekleyiş.