Fakir Baykurt kaleme sarıldı efkarından
Mirya’da er meydanı yapılır mart karından
Köpüklü soğuk sular dökülür dağlarından
Ah birde başımızda Hes illeti olmasa
Cennet Şavşatımıza haramiler dalmasa


//Doğu Karadeniz Bölgesi, doğasında birçok endemik tür barındıran büyük bir ekosistemdir. Ekosistem tüm bileşenleriyle, flora ve faunasıyla (ot, çiçek, ağaççık, ağaç, hayvanlar) bir bütündür. Söz konusu bütünün bir bölümü farklı amaçlar için (maden, yerleşim, ulaşım v.d.) kullanılması ancak ve ancak çok titizlikle planlanmış doğa dostu projeler aracılığıyla olasıdır. Doğa dostu olmayan yaklaşımların sonuçları biz insanlığa doğal felaketler olarak geri döner.

Çünkü DOĞADAN YARARLANMAK BİLİM'dir, SANAT'tır, KÜLTÜR'dür. Bilimsel ilkeleri dikkate almayan projelerin ekosistemde oluşturacağı tahribatın değerlendirmesinde hiçbir ölçüt, ekosistemin geri kazanılmasında ölçüt alınamaz. Ekosistem tüm canlıların ortaklaşa oluşturdukları bir yaşam alanıdır, herhangi nedenle bileşenlerinden birinin tahrip edilmesiyle çökmeye başlar ve sonuç doğal bir felakettir. Doğu Karadeniz Bölgesinin Fırtına, İkizdere ve Senoz gibi vadileri olağanüstü ekosistemiyle insanı bütünleştirmiştir. Havzanın doğal yapısı, akarsuyu, yamaçları ve bitki örtüsü inanılmaz bir denge içinde olup, yörenin insanları bu doğal denge içinde yerlerini almışlar; doğa koşullarının kendilerine sunduğu imkanları, yüzyıllardır özümsemiş biçimde doğayla bütünleşerek hayata geçirmişler, doğaya zarar vermeden ondan yararlanma kültürüne ulaşmışlardır. Yörenin çay dışında ekonomik değeri olan herhangi bir üretimi yok denecek kadar azdır. İşsizliğin hakim olduğu yörede herhangi bir iş imkanının yaratılması hayata bağlanmanın en önemli beklentisidir. Havzada uygulama aşamasına gelmiş çalışmalarını sürdüren Hidroelektrik Santrali firmalarının yöre halkından bazılarınca hoş karşılanmasının önemli bir nedeni de budur.

Havzanın doğal yapısı sadece orman yollarının genişletilmesi, yeni ulaşım yollarının açılması, denge bacaları, boru hattının geçirilmesi, tünellerin açılması gibi çok kapsamlı ve doğrudan doğal yapıya müdahaleye yol açan proje uygulamaları ile tahrip edilmektedir. Bu tahribat sadece doğal örtünün kaldırılması değil, doğa tahribinin ikinci adımı olan kazı çalışmalarından oluşan hafriyatın döküleceği yer maalesef yine doğal alanlar olmaktadır.

Hafriyat döküm alanları dikkate alındığında doğanın tahribi katlanarak artmakta, dinamitlenen kayaların vadilere yuvarlanarak atılması vadinin doğal topoğrafik yapısını değiştirmekte ve ekosistem adeta yok edilirken erozyon koşulları en çarpıcı biçimde hazırlanmakta ve derelerden toprak akmaktadır.

Kazı ve dolgu sonucu vadilerin akarsuyunun adeta toprak taşıyan bir su kanalı haline geldiğini gösteren bazı örnekler söz konusudur. Vadiler üzerinde ağır iş makineleriyle gerçekleştirilen tahribat sonucu, havzanın toprak yapısını doğrudan etkileyecek, dolayısıyla doğal yaşamı altüst edecek ham toprak vadinin her noktasında, gelecek ilk yağmurlarla taşınmaya hazır bekletilmektedir.

Vadilerin tabanına doldurulan tonlarca büyüklükteki kayalar, dökülen toprak ve sökülen ağaçların değerlendirilecek gövde dışındaki atıkları, vadilerdeki yerleşim yerlerinde sel felaketinin oluşmasına neden olacak konumdadır.

Yaşanan olumsuzlukların daha iyi kavranabilmesi için bölgeden bazı görüntüleri izlemenin yeterli olacağı kanaatindeyiz.

Doğu Karadeniz Havzası vadileri olağanüstü ekosistemi (doğal yapısı) ile ülkemizde yaşanan enerji yetmezliği sorununun çözümüne katkısı olacak Hidroelektrik Santrali projelerinin inşasına açılıyor.

Doğadan, akarsularımızdan yararlanarak enerji üretmek mümkün değil mi veya doğal kaynaklardan yararlanılmasın mı? Doğal kaynaklar insanın yararlanma kaynaklarıdır. Ancak, ulusal bazda olduğu kadar uluslararası düzeydeki sözleşmelerle de güvence altındadır. Doğadan, doğal kaynaklardan yararlanmanın temel çıkış noktası "sürdürülebilir çevre" ilkeleri olup, bilimsel verilere dayalı sürdürülebilirlik ilkesinin yaşatılmasıyla yararlanma, bir başka deyişle,doğayı tahrip etmeden yararlanma esastır.

İlk bakışta boşuna akan sulardan elektrik enerjisi elde etmek gibi en temiz enerjinin elde edilmesi şeklinde savunulabilecek bu yaklaşımın, uygulanacağı yer önemlidir. Böyle proje türleri için seçilen vadiler (İkizdere, Fırtına ve Senoz ) talihsiz bir seçimdir. Böylesi projelerin uygulanacağı vadiler dünyaca ünlü ve korunması gerekli ekosistemlerin yer aldığı vadiler kesinlikle olmamalıdır.

Böyle bir vadinin seçilmiş olması ve yapılan uygulamalarda yaşananlar proje bazında yapılan bir değerlendirme sonuçlarına göre dahi; · Yüz binlerce ağacın ve yaşam ortamlarının yok edilmesi (Örneğin, 25 m genişlikte bir yol veya kanal açılmasında her kilometre için 25mx1000m=2,5 hektar, hektar başına 700 ağaç ise 2,5x700=1750 ağaç, 30 m'lik bir yol veya kanal için ise aynı hesap yöntemiyle 2100 ağaç yok edilecektir).

. Hafriyat sonucunda yüz binlerce hektar orman alanı (doğal alan) toprağıyla birlikte tahrip edilecek.

· Hafriyat sonucu ham toprak, taş ve kayalar doğal örtünün üzerine dökülecek, ham toprağın bugünkü verimliliğine gelmesi için yüzlerce yıl beklenecektir. · Vadi tabanına doldurulan kayalar, toprak, çakıl, ağaç artıkları, gövde ve dallar vadideki doğal akışı etkileyecek ve taşınan materyalin bir yerlerde birikmesiyle sel ve taşkın felaketleri oluşacaktır.

· Vadilerin taban sularındaki yeni yapı oluşumdan su ekolojisi olumsuz yönde etkilenecek, konunun uzmanları bunu tüm boyutlarıyla değerlendirecektir. (Bu konuda deniz bilimleri ve su ürünleri konusunda uzman ayrıntılı bir rapor hazırlamıştır.)

· Vadiye bırakılan suyun ölçüsü ve ekolojisinde yaratacağı olumsuzlukların yanı sıra vadinin klimatik koşullarını da değiştireceğinden ekosistemin eskisi gibi olması beklenmemelidir.

· Projelerin uygulama izni için gerekli ÇED raporları gerçekçi değildir. Biyolojik çeşitliliğin doğal ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerçekçi yaklaşımları içermediğinden eksiktir, yetersizdir, hatalı uygulamaları göz ardı ettiği için ülkemiz doğal kaynaklarının yok edilmesine yönelik sorumluluklar taşımaktadır.

· Havzada yaratılan olumsuzluklarla, sadece ağaçlar değil, onlar kadar Ekosistem de yok edilmektedir. Enerji sağlanmasıyla hangi boyutta kazanım sağlanırsa sağlansın, bu kazanım, ekosistemin değerinin yanında mikron kırıntılarıyla ölçülebilecek bir kazanımdır.

· Yöre halkının işlendirilmesi geçici bir süre olup, beklentileri karşılamayacaktır. Ayrıca, yörenin esas ekonomik kazanımı olması gereken turizm konusunda da negatif etkisi vardır.

· Bu uygulamalarda kamu yararı değil, kamu zararı söz konusudur. Tüm bu nedenlerle havzamızdaki yanlış HES projeleri, yol yakınken, kesinlikle durdurulmalı ve aşağıda dile getirilecek öneriler doğrultusunda hareket edilmelidir.

Dünyada ender rastlanan Doğu Karadeniz vadilerinde (İkizdere, Fırtına, Senoz) insan-doğa ilişkisinin en ayrıntılı modelini görünce, bu modelin nasıl bir arada sevgi-saygı-dostluk-dayanışma içinde bir doğa kültürü oluşturduğunu kavramak zor olmuyor.

Yöreden yetişen bir dizi aydın insan gücünün büyük kentlerde ve ülke yönetimindeki izleri, vadilerin insan boyutunun kanıtıdır. Yani vadilerimiz sadece ağaç yetiştirmiyor; yöremizde sevecen, hoş görülü, sosyal, doğa dostu, entelektüel insanların da yaşadığını ve ülke yönetimini doğrudan etkilediğini hatırlamak gerekir.

İnsanımız, önemsenmeyip karar süreçlerinde yer almadığı HES uygulamalarının seyircisi, mağduru ve mazlumu olmaya zorlanamaz.

Devlet organlarının, bilim adamlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve çevre halkının olduğu kadar, var olması gereken ve bulmayı umduğumuz sosyal sorumluluk bilinciyle HES firmalarının da yaşanan gerilimli sürecin yönetilmesinde üzerlerine düşen ihmal edilemeyecek görevler var.//

Ne çok şey anlatmış kaçkari'nin duyarlı yüreği.Böyle derinlik ancak bu kadar içten anlatılır.
Anlam ve anlatımı ile çok güzel bir hece şiiri bütünleşmiş.Mükemmeldi.Duyarlı ve onurlu bir
kalem tanıdım.Başarılarınız daim olsun cesur yürek.Bana sadece kutlamak kalıyor.
Emeğinize ve yüreğinize sağlık.Saygı ve selamlarımla.