Dört Kapı Kırk Makam

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İslâm’ın Özü-ALEVÎLİK

Dört Kapı Kırk Makam, Aleviliğin temel öğretisi, genel kurallar bütünü, Allah’a giden yolda geçirilmesi gereken aşamalar bütünüdür. Öğretisi Muhammed döneminde İslam diniyle birlikte doğmuştur, her kapı ve her makam Kur-an ayetlerine dayanmaktadır. Ali ve Ehl-i beyt ile devam etmiş, Şah Ahmet Yesevi ile somutlaştırılmış ve bir sistematiğe büründürülmüştür. “Horasan Tasavvuf Okulu”da, bu okulun ortaya çıktığı toplumsal ortamda, eski Ortaasyada, Ortadoğuda ve Anadoluda din ve inanışlarına kadar giden izlerini bulmak olasıdır. Hacı Bektaş-ı Veli ve Bektaşîlik de zaten bu kaynakların bireşimsel ürünüdür.

Alevi-Bektaşilik, “Dört Kapı Kırk Makam” öğretisiyle somutlaşmış, ayakları yere basmıştır. İnsanı ve giderek Alevi- Bektaşi toplumunu bu olgunlaşma/ yetişme evrelerinden geçirerek yaratılmaya çalışılır. Bu evrelere dayanarak yetiştirme anlayışı Sünnilik’le Alevi-Bektaşiliği kesin olarak birbirinden ayırır. Bu yolla inanç, çeşitli kapı ve makamlara ayrılarak insanlar kurallara boğulmak istenmemektedir. Tam tersine insanların karşısına sayısız seçenekler sunularak inançsal, düşünsel ve ahlaksal yaşamı kolaylaştırılmaya çalışılmaktadır.

Her Alevî-Bektaşî’nin yaşamı boyunca ezberlediği “Dört Kapı Kırk Makam”a genellikle Hacı Bektaş-ı Veli’nin “Makalat” ile “Fevaid” adlı kitaplarında ve “Buyruk”larda yer verilmiş, işlenmiştir. Kapı dörttür. Bunlar sırasıyla; Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat kapılarıdır. Her kapının on makamı vardır. Böylece kırk makam olmaktadır.

Ayrıca Erkan, onyedidir. Menzil, üçyüzaltmışaltıdır. Vilayet tabakası onikidir. Vilayet dairesi yedidir. Vilayet bölüğü dörttür. Yetmişüç fırka (bölek- mezhep) vardır. Bunlardan yalnızca biri kurtulanlar (naci), yani geçerli, öbür yetmişikisi ise yanlış ve geçersiz fırkadır.

Konu başlıkları
1 Dört Kapı
1.1 Şeriat Kapısının makamları
1.2 Tarikat Kapısının makamları
1.3 Marifet Kapısının makamları
1.4 Hakikat Kapısının makamları

Dört Kapı
Dört Kapı vardır. Her kapının on makamı vardır:
1.Şeriat Kapısı
2.Marifet Kapısı
3.Tarikat Kapısı
4.Hakikat Kapısı

Şeriat Kapısının makamları
1.İman etmek,
2.İlim ögrenmek,
3.İbadet etmek,
4.Haramdan uzaklaşmak,
5.Ailesine faydalı olmak,
6.Çevreye zarar vermemek,
7.Peygamberin emirlerine uymak,
8.Şefkatli olmak,
9.Temiz olmak,
10.Yaramaz işlerden sakınmak.

Tarikat Kapısının makamları
1.Tövbe etmek,
2.Mürşidin ögütlerine uymak,
3.Temiz giyinmek,
4.İyilik yolunda savaşmak,
5.Hizmet etmeyi sevmek,
6.Haksızlıktan korkmak,
7.Ümitsizliğe düşmemek,
8.İbret almak,
9.Nimet dağıtmak,
10.Özünü fakir görmek.

Marifet Kapısının makamları
1.Edepli olmak,
2.Bencillik, kin ve garezden uzak olmak,
3.Perhizkarlık,
4.Sabır ve kanaat,
5.Haya,
6.Cömertlik,
7.İlim,
8.Hoşgörü,
9.Özünü bilmek ve
10.Ariflik.

Hakikat Kapısının makamları
1.Alçakgönüllü olmak,
2.Kimsenin ayıbını görmemek,
3.Yapabileceğin hiçbir iyiliği esirgememek,
4.Allah’ın her yarattığını sevmek,
5.Tüm insanlari bir görmek,
6.Birliğe yönelmek ve yöneltmek,
7.Gerceği gizlememek,
8.Manayı bilmek,
9.Tanrısal sırrı öğrenmek ve
10.Tanrısal varlığa ulaşmak (Vahdet-i Vücud)