Kuran'a göre insan acelecidir; sabırsızdır; çabuk şikayet eder. Nankör, mala ve menfaatine düşkündür. Minnet duygusundan tamamen uzak olan insan, bağımsızlık dürtüsünün etkisiyle kendisini Tanrı yerine koyabilmektedir. Ancak gene Kuran'a göre insan, yaratıkların birçoğundan üstün kılınmış, yaratılış amacı gereği bir takım özellikler de kendisine verilmiştir. Öncelikle insanın Yaratıcı'dan bir mesaj alabilmeye layık görülmesi, yani vahye muhatap kılınması, kendisine verilen üstünlüğün ve değerin bir göstergesidir.

Kuran'da çoğu ayet, insanın ruh durumunu ve Allah'la olan ilişkisini anlatır. Kuran'a göre insan, varlıkların birçoğundan üstün kılınmıştır. Peki, Kuran insanı nasıl tanımlar? Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Bölümü öğretim görevlisi Dr. Mehmet Şanver, yaptığı çalışmada Kuran'ın insanı nasıl anlattığını, Kuran'a göre insanın zayıf ve güçlü yanlarının neler olduğunu araştırıyor. Dr. Şanver'in çalışmasının geniş bir özeti ise şöyle:

İnsanın yapısı, kötüye, iyiye eğilimli ve zihni yeteneklerle donatılmıştır. Kuran insanı eğitirken prensip, gaye ve metodlarını bu yapıya göre ayarlamakta ve temellendirmektedir. Kuran her insanın yaratılışta bir 'fıtrat' ı (arzuları, kabiliyetleri, ihtiyaçları, zaafları) olduğunu ve bu fıtrat üzere yaratıldığını bildirir.

Kuran, Rum suresi 30. ayette "Sen yüzünü hanif olarak dine, yani Allah insanları hangi fıtrat üzere yaratmış ise o fıtrata çevir. Allah'ın yaradışında değişme yoktur. İşte dosdoğru din budur. Fakat insanların çoğu bilmezler" şeklindeki ifade ile, dini anlarken ve anlatırken tutulması gereken en doğru yolun, insanın yaradılışında var olan değerlere yönelmek olduğunu ve insan doğasının özelliklerini araştırmanın gerekliliğine de işaret ediyor. İnsanı tanımadan ona yönelik bir takım faaliyetlerde bulunmak, bilinmeyen ve tanınmayan bir yola kılavuzsuz çıkmak gibidir. Dolayısıyla tebliğ, öğretim ve eğitimde de insan fıtratının dikkate alınmak zorunluluğu vardır. Örneğin, insan unutkan yaratılmışsa ondan hiç unutmaması beklenmemelidir. Bunun için Allah insanları unuttuklarından dolayı sorumlu tutmamaktadır. Yani O, insana yetenek ve eğilimlerine göre hitap etmektedir.



Saygımla