2021 BATI KARADENİZ SEL FELAKETİ BİLGİLERİ

2021 Batı Karadeniz sel felaketi, 11 Ağustos 2021’de Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz bölümünde etkili olan aşırı yağış sonucu meydana gelen sel, su baskını ve heyelanlar. Kastamonu, Sinop ve Bartın illerini etkileyen sellerde toplam 82 kişi hayatını kaybetti, 228 kişi ise yaralandı. 16 kişi için ise kayıp başvurusu yapıldı.

Kastamonu, Sinop ve Bartın afet bölgesi ilan edildi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Batı Karadeniz’deki sel felaketinin Türkiye Cumhuriyeti tarihi’nin en önemli sel baskınlarından bir tanesi olduğunu ifade etti.

Meteorolojik arka plan
Meteoroloji Genel Müdürlüğü 10 Ağustos 2021’de resmi sitesinde yaptığı açıklamada, Batı Karadeniz kıyıları ile Karabük ve Kastamonu çevrelerinde kuvvetli (21-50 kg/m2), Bartın’ın doğu ve Kastamonu’nun kuzey ilçeleri ile Sinop ve Samsun çevrelerinde yerel olarak çok kuvvetli (51-75 kg/m2) yağmur beklendiğini ve yaşanabilecek ani sel, su baskını, yıldırım, dolu yağışı, heyelan, yağış anında kuvvetli rüzgar ve fırtına ile ulaşımda aksamalar gibi olumsuzluklara karşı uyarıda bulundu. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne göre 10-12 Ağustos tarihleri arasında Kastamonu, Sinop ve Bartın’a bağlı bazı bölgelerde metrekareye düşen yağış miktarı bir yıllık toplam yağışın 3’te 2’si olarak kayıtlara geçti.

Kastamonu’nun Küre ilçesine metrekareye 198 kg, Pınarbaşı’na 167 kg, Azdavay’a 145 kg, İnebolu’ya 123 kg, Abana’ya 122 kg yağış düşerken, selin en çok etkilediği Bozkurt ilçesine ise metrekareye 117 kilogram yağış gerçekleşti. Bozkurt’a bağlı Mamatlar köyünde 48 saatte toplam yağış miktarı 420,6 kg/m2 olarak ölçüldü.[2] Bartın’ın Ulus ilçesine metrekareye 90 kilogram, Çubukeli köyüne 86,8 kg yağış düşerken en yüksek yağış miktarı metrekareye 302,4 kg ile Ceyüpler Köyü’nde kaydedildi. Sinop ilinin Ayancık ilçesinde metrekareye 240,5 kg, Boyabat’ta 76,6 kg, Dikmen’de 54 kg, Erfelek’te 78,6 kg, Gerze’de 72,4 kg, Sinop merkezde 83,8 kg, Türkeli’nde ise 88,8 kg yağış düştü

Seller ve nedenleri
Batı Karadeniz’deki sel felaketinde en çok etkilen 5400 nüfuslu Kastamonu’nun Bozkurt ilçesi oldu. En çok can kaybı ve kayıp başvurusunun yapıldığı Bozkurt’un bulunduğu Küre Dağları’nın vadilerinden akan yağmur suları buradan ilçe merkezinin ortasından geçen Ezine Çayı’na ulaşarak debisini yükseltti. Çayın taşmasıyla birlikte meydana gelen sel ve su baskınları sonucu su seviyesi bazı yerlerde 4 metreye kadar yükseldi. Araçlar sel sularında sürüklendi. Dere kenarındaki iki yüksek katlı bina kısmen yıkıldı. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, selin ilk anlarında ilçe merkezinin yukarısında bulunan tomruk deposundan gelen ağaç ve kütük parçalarının barajlanma etkisi ile Ezine çayı üzerindeki köprüyü tıkadığı, suyun geçişinin engellenmesiyle birlikte biriken sel sularının taşarak ilçeye yayıldığını açıkladı.

Sinop’un Ayancık ilçesi Bozkurt’tan sonra en çok etkilenen yerleşim yeri olurken, ilçede 15 kişi yaşamını yitirdi. Debisi yükselen Ayancık Çayı ilçe merkezine taşarken, burada bulunan bir kereste deposundaki ağaçların köprüyü tıkaması nedeniyle afetin boyutları büyüdü. İlçeye bağlı Babaçay selden en çok zararı gören yer oldu. Babaçay köyünde yıkılan 40 evin 37 yıl önce bir heyelan sonrası afet evleri olarak inşa edildiği belirlendi.

Doğal hali ile geniş bir nehir yatağına yayılan Ezine Çayının yatağı 2000’li yıllardan sonra daraltıldı.[6] Öncesinde S çizerek Karadeniz’e dökülen çay, daha sonra oluşturulan yapay kanaldan düz bir hattan denize inmek zorunda kaldı. Çayı’ın yatağının daraltılmasıyla elde edilen araziye süreç içerisinde konutlar inşa edildi. Akarsunun yatağının daraltılması ve bu vadiye yapıların inşa edilmesi sel felaketinin en önemli nedenlerinden birisi olduğu ifade edildi. Ezine Çayı üzerinde bulunan köprülerin kemerli olmaması ve var olanların da çayın üzerinde düz inşa edilmesi selin etkisini arttıran bir diğer etmen olarak nitelendirildi. Ayrıca ilçedeki tomruk deposundaki ağaç ve kütüklerin köprüleri tıkaması ve suyun geçişine set oluşturması ile halka yeterli bilgilendirme yapılmaması selin nedenleri arasında sıralandı.

Ezine Çayı üzerinde kurulu Bozkurt ilçesi yakınlarındaki Ebru Regülatörü ve Hidro Elektrik Santrali’nin kapaklarının patladığı ve sel felaketine yol açtığı iddia edildi. İçişleri Bakanlığı ile Kastamonu Valiliği ise iddiayı yalanladı.

Sonrası
Selden Bartın ili’nin Ulus ilçesi, Kastamonu ili’nin Azdavay, İnebolu, Bozkurt, Küre ve Pınarbaşı ilçeleri ile Sinop ili’nin Ayancık ve Türkeli ilçeleri etkilendi. Sellerin başlangıcından bu yana Bartın’da 359, Kastamonu’da 1.480, Sinop’ta ise 633 olmak üzere toplam 2.472 kişi helikopterler ve botlarla güvenli bölgelere tahliye edildi.[8][9] Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Bartın genelinde 4 köye, Kastamonu genelinde 180 köye ve Sinop’ta ise Ayancık ve Türkeli ilçelerine bağlı 87 köye elektrik verilemediğini duyurdu.[10]

13 Ağustos’ta bölgeyi ziyaret eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kastamonu, Sinop ve Bartın’ın Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi ilan edildiğini açıkladı. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, tüm afet bölgelerinde selden etkilenen yaklaşık 454 tane ağır hasarlı ve yıkık bina olduğunu belirtti. Hazine ve Maliye Bakanlığı afet bölgesi ilan edilen illerde mücbir sebep hali ilan ederek her türlü vergi, ceza ve gecikme faizi ödeme sürelerinin uzatıldığını açıkladı. Mücbir sebep döneminde verilmesi gereken beyanname ve bildirimler 17 Ocak 2022’ye kadar ertelendi. 17 Ağustos 2021’de İçişleri Bakanlığı kararı ile Bozkurt kaymakamı Okan Yenidünya görevden alınarak yerine Giresun’un Dereli ilçesi kaymakamı Murat Atıcı atandı. Yenidünya ise Dereli kaymakamı olarak görevlendirildi. Bakanlık gerekçe olarak, Atıcı’nın daha önce meydana gelen afetlerdeki tecrübesi gösterildi.[13] AFAD tarafından Kastamonu’ya 5 milyon lira, Sinop’a 3 milyon lira, Bartın’a ise 2 milyon lira acil yardım ödeneğinin gönderilirken, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından ise Kastamonu’ya 5 milyon lira, Sinop’a 3 milyon lira, Bartın’a da 2 milyon lira ödenek gönderildi.

Kayıplar ve zarar
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) 21 Ağustos 2021’de yaptığı açıklamada sel nedeniyle Kastamonu’da 71, Sinop’ta 10 ve Bartın’da ise 1 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu.Ayrıca, Kastamonu’da 10, Sinop’ta 6 olmak üzere toplam 16 kişi için kayıp başvurusu yapıldığını, hastanelerde ise 2 kişinin ise tedavi altında olduğunu belirtti.

Sel felaketi nedeniyle Kastamonu’da; Çatalzeytin Köprüsü, Küre İkiçay Köprüsü, Azdavay Köprüsü yıkılırken, Valay-1 Köprüsü’nün ayaklarında ve Kanlıçay Köprüsü’nün yaklaşım dolgularında hasar meydana geldi. Bartın’da Kavlakdibi Köprüsü ve Kumluca 2 Köprüsü tamamen yıkılırken, Sinop’ta ise İkisu Köprüsü’nde hasar meydana geldi.

Soruşturma
Sel felaketi sonrası İnebolu Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, "İnebolu, Bozkurt, Abana ve Küre ilçelerindeki sel felaketinde yıkılan binalarla ilgili soruşturma başlatıldı. Bozkurt ilçesinde 2018’de inşa edilen ve selde yıkılan sekiz katlı Ölçer Apartmanı’nın müteahhidi hakkında gözaltı kararı verilirken, mal varlığına tedbir konuldu.
17 Ağustos 2021’de müteahhit Mehmet Ö., İnebolu Adliyesinde çıkarıldığı hakimlikçe "taksirle ölüme veya yaralamaya neden olduğu" gerekçesiyle tutuklanarak cezaevine gönderildi.

Tepkiler
- Azerbaycan – Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Erdoğan’a gönderdiği taziye mesajında, "Kendim ve Azerbaycan halkı adına size, hayatını kaybedenlerin ailelerine ve yakınlarına ve bu faciadan dolayı başsağlığı diliyor, yaralılara acil şifa diliyorum. Allah rahmet etsin” ifadelerini kullandı.
- Belarus – Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko Türkiye’ye gönderdiği başsağlığı mesajında "doğal afetlerden dolayı çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesinin Belarus’ta büyük bir üzüntü ve acıyla karşılandığını" belirtti.
- İsrail - Savunma Bakanı Beni Gantz, Türkiye’ye arama-kurtarma konusunda yardımcı olmak için bir ekip göndermeyi teklif ettiğini açıkladı.
- Kırgızistan – Cumhurbaşkanı Sadır Caparov kendisi ve Kırgızistan halkı adına, Türkiye’deki sel felaketi nedeniyle hayatını kaybedenler için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a başsağlığı dileklerini iletti.
- Ukrayna – Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Karadeniz’de yaşanan sel felaketi nedeniyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Türk halkına taziye mesajı gönderdi. Zelenski Twitter’den paylaştığı mesajında, selde yakınlarını kaybeden ailelerin acılarını paylaştıklarını ve felaket nedeniyle yaralananlara acil şifalar dilediğini belirtti.
- Ayrıca Avrupa Birliği, İrlanda, İran, Pakistan, Bosna-Hersek, Sırbistan, Belçika ve Kuveyt sel felaketi nedeniyle taziye mesajları yayınladı.

Eleştiriler
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Şentop yaptığı açıklamada, "Bozkurt ilçesinde yapılaşmaya izin verilmemeliydi" ifadesini kullandı. Şentop, bunun yanı sıra "..1-2 günlük perspektiflerle, 1-2 yıllık perspektiflerle bakarsak olmuyor. Onun için çok daha bilinçli olarak tabiata, doğaya uyum içerisinde, onu anlayarak ve büyük perspektifler içerisinde, 100, 200 yıllık, geçmişi ve geleceği düşünerek planlamalar yapmamız lazım. Bunu acı bir şekilde gördük, görüyoruz." özeleştirisinde bulundu.[26]

Sel felaketinden sonra, 13 Ağustos 2021’de Resmî Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanı kararına göre, yakın zamanda meydana gelen yangın ve sel afetleri ile bundan sonra meydana gelebilecek afet durumlarında, hayatı olumsuz etkileyen şartların iyileştirilmesine katkı sağlanması amacıyla insani yardım kampanyası düzenleneceğini ve koordinasyonun yürütülmesi için Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)’ın görevlendirildiği ifade edildi. Halka IBAN numarası verilerek yardım istenmesi kamuoyu ve muhalefet partileri tarafından tepkiyle karşılandı.Gazeteci İsmail Saymaz sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, 5 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla Somali’ye aylık 30 milyon dolar hibe verilmesi ile AFAD tarafından yardım toplanmasını karşılaştırarak, "Sultanahmet’te dilenip Ayasofya’da sadaka vermek nedir bilir misiniz?" deyimini kullanarak kararları eleştirdi.

Bütün dünyayı verseler giden canlarımız geri gelirmi?
Ne olur doğanın döşüne hançer sokmayalım.
Yoksa doğa bizden intikamını çok acı alır.
- Resul Civcik
Tarih; 25 Ağustos 2021‎
Kaynak;Özgür Ansiklopedi Wikepedia
Araştıran Derleyen;Resul Civcik