Ana Odak Noktası: Askeri dehasının ilk ispatları. Zor koşullarda stratejik düşünme becerisi.
Tematik Vurgu: Sönmez Işık (Liderlik ve Kararlılık)
1911 yılı, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanma sürecinin hızlandığı bir yıl oldu. İtalya, İmparatorluğun Kuzey Afrika’daki son toprağı olan Trablusgarp’a saldırdı. Bu, Mustafa Kemal için sadece bir savaş değil, modern bir orduya karşı imkânsızın sınırlarında bir mücadeleydi.
Hükümet, bölgeye deniz yoluyla takviye gönderemiyordu. Kemal, Enver Bey ve birkaç arkadaşıyla birlikte kılık değiştirerek, bilimsel bir keşif gezisinin titizliğiyle Mısır üzerinden gizlice Trablus’a sızdı. Derne ve Tobruk bölgelerinde yerel halkı örgütleme görevi onundu.
Bu görev, Kemal’in sönmez ışık niteliğini, yani imkânsızlıklar karşısında bile yol gösterici olma yeteneğini ilk kez tam olarak ortaya çıkardı. O, düzenli bir ordunun yokluğunda, sadece yerel halkın cesaretine ve kendi stratejik zekâsına güveniyordu. . O, çölde, modern İtalyan tümenlerine karşı bir gerilla savaşı başlattı. Fen, ilim ve bilim dersleri, burada arazi okuma, lojistik hesaplama ve psikolojik savaş taktikleri olarak somutlaştı. Düşmanı küçümsemek yerine, onların güçlü ve zayıf yönlerini rasyonel bir şekilde analiz etti.
“Vatan sevgisi kuru bir nutukla değil, zor koşullarda bile bilimi ve aklı terk etmemekle gösterilir,” diye düşünüyordu çölde kum fırtınaları arasında.
Ancak Balkan Savaşları’nın patlak vermesiyle (1912), bu direniş sona erdi. Trablusgarp kaybedilmişti, fakat Kemal, bu deneyimden bir lider olarak çok şey kazanmıştı: Kısıtlı imkânlarla büyük sonuçlar elde etme sanatını öğrenmişti.
Asıl destan, 1915 yılında, tarihin seyrini değiştirecek bir yerde yazıldı: Çanakkale. Dünya, Birinci Dünya Savaşı’nın kanlı girdabına kapılmıştı ve İtilaf Devletleri’nin amacı, İstanbul’u ele geçirerek Osmanlı’yı savaş dışı bırakmaktı.
Mustafa Kemal, o zamanlar 19. Tümen Komutanıydı. 25 Nisan 1915 sabahı, düşmanın Arıburnu’ndan başlattığı sürpriz çıkarma harekâtı sırasında gösterdiği anlık deha ve fevkalade karar alma yeteneği, onun bir askerî lider olarak zirvesiydi. Düşmanın niyetini ve asıl çıkarma bölgesini kimsenin öngöremediği bir anda, inisiyatif alarak tümenini Conkbayırı’na sevk etti.
O meşhur an, tarihe kazındı: Geri çekilen askerlere karşı verdiği emir, sönmez ışık manifestosuydu:
“Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum! Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve komutanlar gelebilir.”
Bu emir, sadece askerleri durdurmakla kalmadı; bir milletin kaderini değiştirdi. Onun ileri görüşlülüğü sayesinde, düşman durduruldu ve Çanakkale geçilmez oldu. Kemal, cephe gerisinde stratejik planlar yaparken bile, fen ve ilmin rehberliğinde, düşmanın ateş gücüne karşı en az kayıpla en yüksek verimi almanın yollarını arıyordu. Onun askerî bilim bilgisi, bu zaferin temelini oluşturdu.
Çanakkale’de Mustafa Kemal, sadece ülkesini değil, aynı zamanda gelecek cumhuriyetin çekirdek kadrosunu ve ruhunu da kurtarmıştı. Onun cesareti ve rasyonel liderliği, halkın gözünde onu, artık sadece bir subay değil, milletin umudu olan sönmez bir ışık haline getirmişti. Artık o, Anadolu’nun derinliklerindeki her yurttaşın adını bildiği, zaferle eşanlamlı bir kahramandı.
Bölüm Sonunun Vurgusu
Çanakkale’den sonra, bu kahraman subay, artık sadece cephelerde değil, çökmekte olan İmparatorluğun siyasi ve sosyal karmaşasında da en net görünen sesti. Savaşlar bitmemişti, ama bir lider doğmuştu. Kemal'in gözü, cephelerden sonra, vatanın bağımsızlığı için atılacak en büyük adıma, Samsun yolculuğuna çevrilmişti.