Faik Bulut, Hasan Sabbah'ı ve İsmaili hareketini anlatırken geleneksel "haşhaşi, suikastçi, karanlık tarikat lideri" imajını temelden sarsar. Onun yerine, Sabbah'ı sosyal, siyasi ve ekonomik bir devrimci olarak çözümler. İşte Bulut'un çalışmalarının ana hatları:
Dinî Değil, Siyasi ve Sosyal Bir Hareket: Bulut'a göre Alamut, sıradan bir tarikat veya dini mezhep değildi. O dönemin Sünni-Selçuklu emperyalizmine ve onun yarattığı feodal sömürü düzenine karşı örgütlü bir başkaldırı, bir direniş odağıydı.

Haşhaş Efsanesinin Çürütülmesi: "Haşhaşi" (Assassin) kelimesinin Batılı kaynaklarda kasıtlı olarak çarpıtıldığını ve küçük düşürücü bir etiket olarak kullanıldığını savunur. Fedailerin bir eyleme gitmeden önce uyuşturucu kullandıkları iddiasını, dönemin birinci el kaynaklarında kanıt olmadığını belirterek reddeder. Bu, oryantalist ve Sünni tarih yazımının bir karalama kampanyasıdır.

"Suikast"ın Yeniden Tanımlanması: Fedailerin hedef aldığı kişileri (Nizamülmülk gibi) rastgele öldürülen kişiler olarak değil, zulmün, sömürünün ve işgalin baştaki mimarları olarak tanımlar. Bu eylemleri, modern terminolojiyle, hedef suikastlar veya siyasi tasfiye olarak yorumlar. Düzenli ordu kuramayacak kadar küçük bir gücün, devasa bir imparatorluğa karşı en etkili stratejisidir bu.

Sınıfsal bir Analiz: Bulut, Hasan Sabbah'ın fikirlerinin ve takipçilerinin toplumsal tabanını analiz eder. Ona göre Alamut, köylüler, marjinalleştirilmiş kesimler, zanaatkarlar ve Sünni-olmayan gruplar için bir çekim merkeziydi. Sabbah'ın "Yeni Davet"i (ed-da'vetü'l-cedîde), dini bir çağrıdan çok, sosyal adalet ve eşitlik vaadi içeren siyasi bir manifestoydu.

İdeolojik Arka Plan: Bulut, Sabbah'ın fikirlerini besleyen kaynakları irdeler. Bunlar arasında:

Mazdekçilik: Sasani İmparatorluğu'nda ortaya çıkan ve mülkün ortaklığını savunan, köylü isyanlarının ideolojik temelini oluşturan devrimci bir hareket.

Karmatîlik: Bahreyn'de kurulan ve sosyalist-komünal bir toplum yapısına sahip olan, Abbasi halifeliğine başkaldıran bir İsmaili kolü.

Zerdüştilik ve diğer yerel Mezopotamya-Anadolu inanç ve isyan gelenekleri.

Kısacası, Faik Bulut, Hasan Sabbah'ı 11. yüzyılın devrimci bir entelektüel ve örgütçüsü olarak resmeder. Onun mücadelesi, iktidar olmak için değil, iktidara (Selçuklu-Sünni oligarşisine) meydan okumak içindir.

Faik Bulut'un İlgili Kitapları (Doğrudan Kaynaklar)
Hasan Sabbah ve Alamut & Hasan Sabbah: Gerçek ile Efsane Arasında

Bu kitaplar, Bulut'un konuya dair temel çalışmalarıdır. Doğrudan ana kaynak olarak kullanılmalıdır. Sabbah'ın hayatını, felsefesini, Alamut'un örgütlenme modelini ve tarihsel arka planını detaylıca anlatır.

İslamcı Örgütler & Örgütler ve İslamcılık

Bu kitaplar, İslam coğrafyasındaki çeşitli örgütlenmeleri tarihsel ve sosyolojik bir perspektifle inceler. İçlerinde Hasan Sabbah ve İsmaililer hakkında önemli bölümler bulunur ve Alamut'u daha geniş bir "dini-siyasi örgütlenmeler" bağlamına oturtur.

Din Devlet ve Demokrasi

Bu kitap, din, siyaset ve iktidar ilişkisini tarihsel olarak analiz eder. Hasan Sabbah'ın "dini, iktidara karşı bir muhalefet aracı olarak kullanma" stratejisini anlamak için değerli bir kaynaktır.

Genişletilmiş Akademik Bir Makale İçin Kaynakça ve Çerçeve Önerisi
Makale Başlığı: Hasan Sabbah'ın Yeniden İnşası: Faik Bulut'un Eleştirel Tarih Okuması Işığında Alamut'un Siyasi ve Sosyal Dinamikleri

Ana Hatlar:

Giriş: Geleneksel tarih yazımında Hasan Sabbah imajı (efsane, haşhaşi, sapkın) ve bu imajı inşa eden kaynaklar (Sünni kronikler, oryantalist çalışmalar, Marco Polo'nun hikayeleri).

Faik Bulut'un Metodolojisi ve Temel Tezleri: Yukarıda özetlenen ana başlıkların detaylandırılması. Bulut'un nasıl bir "karşı-tarih" okuması yaptığının açıklanması.

Sosyo-Ekonomik Bağlam: 11. yüzyıl İran ve Orta Doğu'sunda Selçuklu yönetiminin yapısı, vergi sistemi, toprak düzeni (ikta) ve bu düzenin yarattığı sınıf çatışmaları. Alamut'un bu çatışmalardaki konumu.

İdeolojik Köklerin İzinde: Bulut'un iddiaları ışığında Mazdek, Karmati ve diğer heterodoks geleneklerle Alamut öğretisi arasındaki paralelliklerin incelenmesi.

Strateji ve Sembolizm: Fedai ve suikast olgusunun, zayıfın güçlüye karşı bir sembolik şiddet eylemi olarak yorumlanması. Alamut kütüphanesi ve bilimsel çalışmalar (efsanevi "cehalet" iddiasının çürütülmesi).

Sonuç: Faik Bulut'un katkısının değerlendirilmesi. Hasan Sabbah'ın, Orta Çağ İslam dünyasının bir "isyancı entelektüel" prototipi olarak modern okumalara nasıl bir kapı araladığının tartışılması.

Genişletilmiş Kaynakça (Türkçe ve İngilizce):

Birincil Kaynaklar (Çeviriler):

Hasan Sabbah'ın (günümüze ulaşan tek eseri) Fusul-i Erbaa (Dört Bab) çevirileri.

Sergüzeşt-i Seyyidina (Hasan Sabbah'ın hayatını anlatan İsmaili kaynağı).

İkincil Kaynaklar (Türkçe):

Bulut, Faik. (Yukarıda listelenen tüm kitapları).

Ateş, Süleyman. Yunan ve İslam Dünyasında Felsefe (İslam heterodoksisi bağlamında).

Ocak, Ahmet Yaşar. Osmanlı İmparatorluğu'nda Marjinal Süfilik: Kalenderiler (Benzer heterodoks hareketleri anlamak için).

Ümit, Hasan. İslam Tarihinde Mezhepler ve İnançlar.

İkincil Kaynaklar (İngilizce - Uluslararası Literatür):

Daftary, Farhad. The Isma'ilis: Their History and Doctrines (İsmaililer üzerine en yetkili çalışma. Bulut'un tezlerini karşılaştırmak için kritik öneme sahip).

Hodgson, Marshall G.S. The Order of Assassins: The Struggle of the Early Nizari Isma'ilis Against the Islamic World (Klasik ve derinlemesine bir çalışma).

Lewis, Bernard. The Assassins: A Radical Sect in Islam (Geleneksel bakış açısını temsil eder, eleştirel okumaya tabi tutulmalıdır).

Çağrıcı, Mustafa. Islamic Political Thought: The Fundamental Concepts (Dönemin siyasi terminolojisini anlamak için).