2.1. Tevhid: İslam'ın Sarsılmaz Ekseni
Tevhid, kelime olarak "birlemek" anlamına gelir ve İslam dininin hem düşünsel hem de pratik temelini oluşturur. Kur'an-ı Kerim'in tamamı, dolaylı veya dolaysız olarak Allah'ın birliği, eşsizliği ve mutlak otoritesi etrafında döner.
Tevhid, sadece "Allah birdir" demekten ibaret basit bir önerme değildir; o, hayatın her alanını kuşatan, derin bir yaşam felsefesidir:
Rububiyyet Tevhidi (Yaratıcılıkta Birlik): Evreni, yaratılışı, rızkı ve düzeni var eden, idare eden yegâne güç Allah'tır. O'nun yaratma ve yönetme gücüne ortak koşulamaz.
Uluhiyyet Tevhidi (İbadette Birlik): İbadet ve kulluk sadece ve sadece Allah'a yapılır. Namaz, dua, adak, kurban, sığınma ve sevgi gibi tüm kulluk eylemleri yalnızca O'na yöneltilir.
Esma ve Sıfat Tevhidi (İsim ve Sıfatlarda Birlik): Allah'ın isim ve sıfatları benzersizdir, yaratılmış hiçbir varlık O'nun sıfatlarına denk tutulamaz.
Tevhidin Kur'an'daki özeti, İhlas Suresi'nde net bir şekilde ifade edilir:
İhlas, 112:1-4: "De ki: O, Allah'tır, tektir. Allah Samed'dir (Hiçbir şeye muhtaç olmayan, her şeyin kendisine muhtaç olduğu). O, doğurmamış ve doğrulmamıştır. Ve hiçbir şey O'na denk olmamıştır."
Bu temel, Müslüman bireyin hayatındaki özgürlük ve onurun kaynağıdır. Zira sadece Tek Yaratıcı'ya kul olan insan, diğer tüm güçlere (insanlara, ideolojilere, putlara, mezheplere, makamlara) karşı özgürleşir.
2.2. Şirk: Kur'an'daki En Büyük Zulüm
Şirk, Tevhid'in tam tersi olup, Allah'a ortak koşmak anlamına gelir. Kur'an, şirki "büyük bir zulüm" (Lokman, 31:13) olarak nitelendirir ve Müslüman için en tehlikeli sapma noktası olarak gösterir.
Şirk, genellikle bir putun önünde eğilmek gibi açık (celî) biçimlerde anlaşılsa da, Hüseyin Turhal bu eserde, günümüz toplumlarında yaygın olan gizli (hafî) şirk biçimlerine dikkat çekmektedir:
A. Otoritede Şirk (Yasama Yetkisi):
Allah'ın koyduğu hükümlerin ve ahlaki ilkelerin yerine, insan yapımı ideolojileri, ataların geleneklerini veya beşerî otoritelerin sözlerini mutlak doğru kabul etmek ve bunlara kayıtsız şartsız uymaktır. Bu, Allah'ın mutlak Hâkimiyet (hüküm koyma yetkisi) sıfatına ortak koşmaktır.
Örnek: Kur'an'ın açık hükümlerine rağmen, kültürel veya siyasi baskılar nedeniyle yanlışı doğru kabul etmek.
B. İbadet ve Aracıda Şirk (Aracılar):
Kulluk eylemlerinin arasına, Allah ile kul arasına girmesi beklenen ölü veya sağ velileri, şeyhleri, pirleri koymaktır. Kur'an, duada ve sığınmada doğrudan Allah'a yönelmeyi emreder.
Örnek: Allah'tan dilemek yerine, türbelere gidip oradaki zatlardan medet ummak veya birtakım manevi şahsiyetlerin aracılığı olmadan duaların kabul olmayacağına inanmak.
Zümer, 39:3: "İyi bil ki, halis din (sadece) Allah'a aittir. O'ndan başka veliler edinenler (derler ki): 'Biz onlara, bizi Allah'a yaklaştırsınlar diye ibadet ediyoruz.' Şüphesiz Allah, ayrılığa düştükleri konularda aralarında hükmedecektir..."
C. Nefiste Şirk (Hevayı İlah Edinmek):
Kendi arzu ve hevalarını, Allah'ın emrinin ve rızasının önüne geçirmektir. İnsan, kendi nefsini veya kişisel çıkarlarını mutlak bir değer olarak gördüğünde, Kur'an'ın emrettiklerini görmezden gelir. Bu, en sinsi şirk türüdür.
2.3. Kur'an'da Tevhidin Pratik Sonuçları
Tevhid inancı, Müslümanın hayatına üç temel pratik sonuç getirir:
Sorumluluk Bilinci: Tevhid inancı, bireyin sadece Allah'a karşı sorumlu olduğunu bilmesini sağlar. Başkalarının takdirini kazanmak veya onlardan korkmak yerine, tek otoriteye odaklanır.
Ahlaki Tutarlılık: İbadetleri ve ahlaki davranışları, insanların görmesi veya takdir etmesi için değil, sadece Allah rızası için yapar (İhlas). Bu, ikiyüzlülükten (riya) kurtuluştur.
Kaygı ve Korkudan Kurtuluş: Allah'ın her şeyi yaratan ve yöneten tek güç olduğunu bilmek, insana psikolojik bir huzur verir. Rızkın ve ölümün tek sahibi O olduğu için, dünya endişeleri azalır ve kişi tam bir tevekküle ulaşır.
Bu bölüm, Müslümanı, Tevhidin kalbinde durmaya ve çağımızın gizli putlarından (para, şöhret, siyasi liderler, ataların katı gelenekleri) arınarak yalnızca Allah'a yönelmeye çağıran bir başlangıçtır.