EK BÖLÜM: Balyan Aşiretinde Kösevi Kabilesi: Tunceli’den Üç Ana Kola Ayrılış
Balyan Aşireti’nin iç yapısındaki soy ve yerleşim çeşitliliğini gösteren en önemli kollardan biri Kösevi (veya Köseli) kabilesidir. Bu kabilenin hikayesi, Balyanların coğrafi hareketliliğini, etnik ve dini kimlikler arasındaki tarihsel geçişkenliği somut bir şekilde ortaya koymaktadır.
1. Kösevi Kabilesinin Kökeni ve Tunceli'den Göçü
Aşiret içi sözlü anlatılara göre Kösevi kabilesinin kökeni, Anadolu Aleviliğinin kadim merkezlerinden biri olan Tunceli (Dersim) bölgesine dayanmaktadır. Kösevi kabilesinin, tarihsel süreçte bölgedeki baskılar, çatışmalar veya ekonomik nedenlerle Tunceli’den batı ve güneybatıya doğru göç hareketine katıldığı düşünülmektedir.
Bu göç, kabileyi ilk olarak Malatya'nın Doğanşehir ilçesi çevresine ve Adıyaman'ın kuzey bölgelerine getirmiş, böylece geleneksel Balyan yerleşim merkezlerine entegre olmalarını sağlamıştır. Bu hareketlilik, Balyanların Kürt ve Alevi kimliklerinin Tunceli/Dersim Aleviliği ile olan derin bağını bir kez daha kanıtlamaktadır.
2. Kösevi'nin Üç Ana Kola Ayrılışı ve Ana Yerleşim Yerleri
Kösevi kabilesi, Malatya ve Adıyaman'a yerleştikten sonra, nüfus artışı ve yeni yaşam alanları arayışı sonucu üç temel coğrafi kola ayrılmıştır:
Maraş (Afşin/Pazarcık Çevresi) Kolu: Birinci kol, Maraş’ın Kürt ve Alevi nüfusunun yoğun olduğu bölgelere (özellikle Afşin ve Pazarcık) doğru yayılarak buradaki Alevi-Kızılbaş cemaatleri içine yerleşmiştir. Bu kol, Kürt kimliğini ve Alevi pratiklerini koruma konusunda güçlü bir irade göstermiştir.
Malatya (Doğanşehir/Akçadağ) Kolu: İkinci ve en yoğun kol, Malatya’nın Balyan merkezleri olan Doğanşehir ve Akçadağ çevresine yerleşerek aşiretin ana gövdesiyle kaynaşmıştır. Bu kol, erken Cumhuriyet döneminde Kemalizm’e olan bağlılık ve modernleşme sürecine entegrasyon açısından öncülük etmiştir.
Adıyaman (Yaylakonak Çevresi) Kolu: Üçüncü kol, Adıyaman'ın Yaylakonak gibi geleneksel Balyan merkezlerine yerleşmiş ve burada yerel dinamiklerle (örneğin Ağuiçen Ocağı'na bağlılık) karakterize olan Balyan-Alevi kimliğine katkıda bulunmuştur.
3. İkincil Göç ve Türkiye Geneli Dağılımı
Kösevi kabilesi, ana kolların yerleşimini tamamladıktan sonra, tıpkı Balyan Aşireti'nin geneli gibi, 1960’lardan itibaren başlayan kitlesel iç göç dalgasında aktif rol oynamıştır. Bu ikincil göç, kabileyi aşağıdaki büyük merkezlere taşımıştır:
Güneydoğu ve Çukurova: Urfa, Mersin, Adana ve Antep gibi ticaret ve sanayi merkezlerine ekonomik nedenlerle güçlü bir göç yaşanmıştır.
Metropoller: En büyük nüfus hareketliliği, Ankara ve özellikle İstanbul'a olmuştur. Bu kentlerde Kösevi mensupları, hemşehri dernekleri ve Alevi kültür merkezleri aracılığıyla bağlarını sürdürmektedir.
Uluslararası Göç: Kösevi kabilesi mensupları da diğer Balyanlar gibi, siyasi sığınma veya işçi göçü yoluyla Avrupa (Almanya, Hollanda, Belçika vb.) ülkelerine dağılmış, diasporada yeni bir kimlik ve kültür oluşturma sürecine girmişlerdir.