Balyan Aşireti, Malatya ve Adıyaman coğrafyasının en büyük Kürt Alevi aşiretlerinden biri olarak kabul edilir.
1. Demografik ve Etnik Yapı
Etnik Kimlik: Kürt Alevi bir aşirettir.
Dil: Kürtçe'nin Kurmanc lehçesi ile konuşurlar.
Büyüklük (20. Yüzyıl Başları): İngiliz araştırmacı Mark Sykes'a göre, aşiretle bağlantılı olan Xisor Aşireti, 20. yüzyılın başında yaklaşık 600 aileden oluşmaktaydı (Bu bilgi, Balyan aşireti hakkında sunduğunuz ilk metinde yer almaktaydı).
İki Ana Kol: Aşiretin Adıyaman ve Malatya olmak üzere iki ana kolu vardır.
Malatya Bölgesi: Doğanşehir ve Yeşilyurt ilçeleri. Bir bölümüne "Balî Mişare" denir ve bu ismin Elazığ-Baskil'in eski adı olan "Muşar" ile bağlantılı olduğu düşünülür.
Adıyaman Bölgesi: Bu koldakilere "Balî Tocik" (Tocık Balyanı) da denmektedir.
2. İnanç ve Ocak Yapısı
Balyanlar, Alevi inancına bağlıdır ve belirli ocaklara mensuptur:
Dede Ocakları: Pir-Dede Ocağı ve Kalender Ocağı.
Kalender Ocağı Merkezi: Dede Köyü, Malatya'nın Akçadağ ilçesindedir.
Mürşit Ocağı: Serçağlan Ağuçan Ocağı.
Bağlantılı Ocaklar (Kavî Aşireti): Balyan'ın bir kolu olarak belirtilen Kavî Aşireti de doğrudan Serçağlan Ağuçan Ocağı'na bağlıdır ve Seyit Mençek soyundan geldiklerini belirtirler.
3. Tarihi Olaylara Katılım
Şah İsmail Ayaklanması (1577): Balyan ile bağlantılı olan Kavî Aşireti ve Xisor Aşireti, 1577 yılında Adıyaman ve Elbistan'da meydana gelen Şah İsmail Ayaklanması'na katılan topluluklardandır. Bu durum, aşiretin Safevi/Kızılbaş hareketlenmelerine yakınlığını ve bölgedeki siyasi çatışmalarda aktif rol aldığını gösterir.
4. Cumhuriyet Dönemi Kimliği ve Siyaset
Siyasi Eğilim: Aşiret, Cumhuriyetin ilkelerine en sadık ve Atatürk'e bağlı aşiretlerden biri olarak bilinir (Kemalist Balyan Aşireti).
Siyasi Tercih: Aşiretin her iki kolu da geleneksel olarak CHP'ye oy verme eğilimindedir.
Korku ve Aidiyet: Bazı kaynaklara göre, özellikle Dersim Katliamı sonrası dönemde Aleviler arasında var olan korku nedeniyle evlere Atatürk resimlerinin asılması yaygınlaşmış; ancak Balyan Aşireti'ndeki bu sevgi ve bağlılığın korkunun ötesinde olduğu belirtilir.
Sosyal Yapı: Aşiret, çalışkan, misafirperver ve geleneklerine bağlı bir yapıya sahiptir. Ekonomik nedenlerle dışarıya en çok göç veren aşiretlerdendir.
5. Olası İsim Benzerliği: Balaban Aşireti
Balyan (Balîyan) isminin bazen Balaban Aşireti ile karıştırıldığı veya tarihi olarak bir bağlantısının olabileceği görülmektedir.
Balabanlar: Bu aşiret 16. yüzyıldan itibaren bir Alevi-Türkmen aşireti olarak bilinir, Avşar'ın Köpekli koluna mensuptur. Doğu Anadolu'daki Balabanlıların bir kısmı zamanla Malatyalı Alevi pirlerine bağlanmıştır.
Etimolojik Benzerlik: "Balyan" adının Balaban ile benzerliği (özellikle eski kayıtlarda Bal(ı)yan olarak geçmesi) bu iki grup arasında tarihsel bir etkileşim veya isim karışıklığına işaret edebilir.
Balyan Aşireti, bu bilgiler ışığında, Alevi Kürt kimliğini, güçlü bir Kemalist siyasi aidiyeti ve 16. yüzyıla kadar uzanan isyanlara katılımıyla bilinen köklü bir topluluktur.