Balyan Aşireti, özellikle Malatya ve Adıyaman illerinin güneydoğu bölgelerinde yoğunlaşan, köklü bir Alevi-Kürt/Türkmen aşiretidir.
Aşiretin tarihi ve yapısı hakkında derlenen bilgiler, hem aşiretin kendi sözlü geleneklerine hem de 1919 yılında İngiliz Binbaşı Edward William Charles Nobel tarafından Kürdistan'da yapılan özel bir görev sırasında toplanan raporlara dayanmaktadır.
Köken ve Erken Dönem Yerleşim
Coğrafi Merkezler: Aşiretin asıl yerleşim birimleri, ilk fotoğrafını paylaştığınız metne göre Mışhar ve Arganada bölgeleridir. Bu bölgelerde hala aşirete ait yerleşimlerin bulunduğu belirtilmektedir.
Bölünme ve Göç: Yaklaşık 400 yıl önce, aşiret liderinin üç oğlu önderliğinde kollar halinde farklı yerlere yayılma başlamıştır. Oğulların en büyüğü Mışhar'da kalırken, diğer iki kol Malatya'ya göç etmiştir.
Malatya Kolları: Malatya'ya göç eden kollar, bu ilin Cova ve İspende nahiyelerinde yeni köyler kurarak yerleşik düzene geçmiştir.
Diğer Yayılımlar: Aşiretin diğer kolları da zamanla Sivas ve Van gibi illere göç ederek, bu bölgelerde Balyan ismini taşıyan yerleşimler (örneğin Van'da bir köy) kurmuştur.
Kimlik ve İnanç Yapısı
Alevi Kimliği: Balyan Aşireti, bölgenin en büyük Alevi aşiretlerinden biri olarak kabul edilir. İnanç ve kültürel olarak Alevi-Bektaşi geleneğine bağlıdır.
Ocak Bağlantısı: Paylaştığınız arama sonuçlarındaki gibi, aşiretin ismi genellikle Kavi Balyan Xisor Aşiretleri ve Ocakları bağlamında geçmektedir. Bu, aşiretin Alevi inancındaki dedelik ve pirlik sistemiyle olan güçlü bağlantısını göstermektedir.
Etnik Yapı: Aşiret, Malatya ve Adıyaman'da Kürt ve Alevi kimliğiyle anılmakla birlikte, bazı kollarında (örneğin Cafana Köyü) çoğunlukla Türkçe konuşulduğu ve kendilerini Türk/Türkmen olarak tanımlayan kesimlerin de bulunduğu belirtilmektedir. Bu durum, bölgedeki aşiretlerin tarihsel olarak farklı dil ve kültürel etkileşimlere açık olduğunu göstermektedir.
Modern Dönem ve Sosyal Yaşam
Adıyaman ve Malatya Kolları: Aşiret günümüzde ağırlıklı olarak Adıyaman ve Malatya olmak üzere iki ana kola ayrılmaktadır.
Cumhuriyet'e Bağlılık: Balyan Aşireti, Atatürk ve Cumhuriyet ilkelerine olan güçlü bağlılığıyla bilinir ve bu yönüyle bölgedeki diğer bazı aşiretlerden ayrılır.
Göç ve Yayılım: Özellikle ekonomik nedenlerle, aşiret üyeleri son yıllarda yaşadıkları bölgelerden başta Ankara, İstanbul, İzmir gibi büyük şehirlere ve yurt dışına önemli ölçüde göç vermiştir. Eğitim seviyeleri ise bu göçlerle birlikte giderek artmaktadır.
Önemli Not: Balyan Ailesi (Ermeni Mimarlar) ile Karıştırmayınız
Türkiye tarihinde "Balyan" soyadını taşıyan bir başka ünlü aile, Osmanlı İmparatorluğu'nun baş mimarları olan Ermeni kökenli Balyan Ailesi'dir (Krikor Balyan, Garabet Amira Balyan, Sarkis Balyan vb.). Bu aile, Dolmabahçe Sarayı, Çırağan Sarayı ve Beylerbeyi Sarayı gibi İstanbul'daki pek çok önemli esere imza atmıştır.
Bizim bahsettiğimiz Balyan Aşireti, Güneydoğu Anadolu'daki Alevi-Kürt/Türkmen aşireti olup, mimar Balyan ailesiyle bir bağlantısı bulunmamaktadır.