Sevgili Gönül Dostlarım! Bundan önce beş bölümde sizlere hece şiirinin nasıl yazılması gerektiği konusunda özet bir bilgi yazarak, yeni başlayanlara bir destek vermek, eskiden hece şiiri yazan arkadaşlarımızın da bilgilerini tazelemek istedim. Ve bu yazımızla da serbest şiir hakkında bazı hususları bilgilerinze sunacağım.Serbest şiir bazı merhalelerden geçerek günümüze ulaşmıştır.Bu tarz yani serbest şiir de edebiyatımıza batıdan geçmiştir.XIX yüzyılın sonlarında Fransız sembolistleri,şiirde yeni çağrışımlara yol açmak amacıyla, şiirde o güne kadar olan alışkanlıklara son vermek istemişler ve duyguların daha kolay ifade edildiği serbest şiiri benimsemişlerdir.Bu akım edebiyatımızı etkilemiş Servet-i fünunculardan Cenap Şehabettin ilk deneyenlerden olmuştur.Fecr-i aticilerden Ahmet Haşim bunun başarılı örneklerini vermiştir.Bugün serbest şiirin en hür tarzı diyebileceğimiz yeni bir tarz serbest şiire hakim gibidir. Serbest şiir bugünkü şeklini bazı merhalelerden geçerek almıştır.Bu merhaleler şunlardır.
VEZİNLİ-KAFİYELİ,VEZİNSİZ-KAFİYELİ,VEZİNSİZ-KAFİYESİZ.
1.VEZİNLİ-KAFİYELİ SERBEST ŞİİR
Servet-i fünun ve Fecr-i ati şairlerinin tarzıdır.
a-Bazen bir kelimeye kadar kısalan-nadir istisnalarla-hiçbir dış düzene bağlanmadan sıralanırlar.
b-Vezin aruzdur
c-Kafiye örgüsü yerine göre değişir, bazen kafiye ihmal edilebilir.

ÖRNEK:(Ahmet Haşim’in, O BELDE şiirinden birkaç dize)
Ne sen,
Ne ben,
Ne de hüsnünde toplanan bu mesa
Ne de alam-ı fikre bir mersa
Olan bu mavi deniz
Melali anlamayan nesle aşina değiliz.
(Hüsnünde=Güzelliğinde, Mesa=Akşam,Alam=Elemler,Mesa=Liman,Melal=üzüntü,Aşina=Tanıdık)
KAFİYELER: aabbcc
VEZİNSİZ KAFİYELİ SERBEST ŞİİR:
Bu ikinci merhalede,mısralar bazen tek heceye kadar hatta kelimeler bölünerek,küçülür ve hiçbir düzene bağlanmaksızın dizeler sıralanır ama vezin yoktur.Kafiye örgüsü öncekinden daha serbesttir ve kafiyesi ihmal edilen dizeler daha çoktur.Vezin ve kafiyeden gelen ritm daha da azaldığı için ŞİİRİN İÇ RİTMİ önemli rol oynar.
Dağlılar
Babam benim iri
Dipdiri
Babam;
Ayağı çarıklı
Burma bıyıklı.Anam bağrı yanık ,mat-beniz anam.
Ben ,bahtı dağlarda,
Tahtı dağlarda,
Bilinmez bir ufkun
Uzun,upuzun
Hasretini çeken:akşamın bir tunç
Turunç
Gibi yanan
Paslanan
Güneşine vurgun dağlı çocuğum. Hamit Macit SELEKLER

Not:Dikkat edilirse uzun dizeler normal hece veznindedir.

VEZİNSİZ KAFİYESİZ SERBEST ŞİİR
Bugünkü serbest şiirimiz alabildiğince bundan nasibini almıştır. Bununla beraber,örneklerinde dize aralarında ses benzeşimli ve kafiye serpintilerine de rastlanır.Hece şiirinin ritim unsuru olan vezin ve kafiye kalkmış gibidir.Geride kalan tek şey sadece şiirin ,yani dilin zihinden süzülerek gelen tarifsiz sesidir ki o da pek ender şaire nasip olmuştur.İşte size buna en güzel örnek O.V.Kanıktan .
Ağlasam sesimi duyar mısınz,
Mısralarımda;
Dokunabilir misiniz?
Gözyaşlarıma ellerinizle?
Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.
Bir yer var, biliyorum:
Her şeyi söylemek mümkün;
Epeyce yaklaşmışım,duyuyorum;
Anlatamıyorum.
Ben şiir konusundaki bu yazıya başlamadan önce çok heyecanlıydım,bol bol misaller verecektim,her konuyu inceden inceye ta ki iyi anlaşıldığına ben inanana kadar devam edecektim.Fakat ilginin olmaması benim bu heyecanımı tümüyle alıp götürdü isteklerimi köreltti.Keşke hiç başlamasaydım.Bunu içimde saklamayı isterdim; buraya yazmak istemezdim ama bazen beşeri zaaflar ağır basıyor.
Sevgili dostlarım! Yeni şiirin tamamiyle eskiye dönmemekle beraber,bu ifratlardan kurtulma yolunda olduğu da söylenebilir.Çünkü şiirle duygularımızı,nesirle de fikirlerimizi ifade ederiz.Eğer zihinlerimizde ,ruhlarımızda bizi duygulandıracak bir etki uyandırmayan bir yazıya şiir dememiz sanırım doğru olamaz.Müziğin melodisinden etkileniriz;alaturkada müzikte birçok makam vardır ama onlardan bazıları bizi daha çok etkiler.Mesela ben hüzzam makamından çok etkilenirim.
Genelde bazı arkadaşlarımız serbest şiirde dize başlarını büyük harfle yazmadıkları gibi noktalama işaretlerini de kullanmıyorlar. Bu yapılanların hiç birisi doğru değildir. Bana bunu neden doğru olduğunu anlatacak bir kişi de ortaya çıkmaz. Benim önerim arkadaşlarımız şiir yazdıklarını unutmasınlar ve şiirin kurallarına uysunlar. Nasıl ki hece veznindeki şiirlerde,şekil ve muhteva unsuru varsa elbette şekil kısmı artık olmasa bile, muhteva kısmı serbeste de aynen vardır ki bu da şiire ruh ve anlam verir.Değerli arkadaşlarım!Sizlere zaman, zaman hece şiirdeki kalıpları kullanın diye tavsiyede bulunmuşumdur.Bu elbette bir kural değildir;ama kullanırsanız şiirinizin sesi kulağa daha hoş gelecektir.Uzun dizeler yazdığınız da yer, yer soru veya devrik dizelere yer verirseniz uygun olur.
Farzedelim ki, bütün kuralları öğrendiniz sıfır hata ile şiirin şekil kısımlarını uyguluyorsunuz, yazacağınız şiir acaba hoşa gidecek midir? Taktir edersiniz ki bu soruya evet demek biraz zor. Nasıl ki herkes güzel resim yapamazsa herkesin de aynı güzellikte şiir yazması mümkün olamaz. Bu, Allahın, o insana vermiş olduğu bir lütuf bir ihsandır.Bu yazıya başlarken,İlgi olursa devam ederiz demiştim.Üzülerek açıklayayım;ilk yazıyı 200 kişi okumuş,ondan sonrakilerde bu sayı 40-50 ye kadar düşmüş.Ama bana göre okuyan arkadaşlarımızın sayısı az olmasına rağmen ben devam ettim.Yalnız şunu kesinlikle biliyorum ki,bu sayı çok,çok düşük. oysa ben birçok arkadaşımın yanlış yazdığını görüyorum. Arkadaşlarım sanmasın ki şiirlerini okumuyorum.Ama yorum yazmak beni yoruyor.Diyelim ki on kişi şairin duymak istediklerini yazmış.Oysa benim gerçeği yazmam o,on arkadaşımı ve şiirin sahibini üzecektir.Ve onları karşıma almış olacağımı biliyorum çünkü başıma geldi.Bir arkadaşımız benim şiirlerime bir daha yorum yazma diye mesaj attı.Değerli arkadaşlarım bu yazıların, size ulaşmasının ardında, bir çalışmanın olduğunu bilmenizi isterim.Her zaman sayfam tüm arkadaşlarıma açıktır.İsteyenlere mesaj atarım.Çünkü bazı arkadaşlarım özellikle bayanlar sanki hata ayıpmış,suçmuş gibi yorum değil özel mesaj istiyorlar. Benim için bay, bayan fark etmez herkese aynı mesafedeyim her isteyene imkanlar nisbetinde yardımcı olurum. Sevgilerimle