Matruşkaları bilirsiniz. Evvela ortada büyükçe bir matruşka vardır. Muhtemelen yanakları gamzeli, çilli, uzun ve örgülü saçlı olurlar. Sonra o büyükçe matruşkayı açarsınız, içinden bir tane daha çıkar; sonra onu da açarsınız bir tane daha, bir tane daha… Ta ki o kadın gittikçe ufalana dek…

Matruşkaları severim; hatta yaşama dair bazı felsefeleri de matruşkalarla ilişkilendiririm. İçinden yaşam çıkan yaşamlar gibi. Evvela ortada büyükçe bir yaşam vardır; açarsınız başka bir yaşam çıkar, onu da açarsınız daha başka bir yaşam; sonra bir başka… Belki de bu durumun matruşkalarla tek ayrılığı, daha büyük mü yoksa küçük bir yaşam mı çıkacağını bilemememiz.

Bir matruşka-yaşam örneği mi istiyorsunuz? Memnuniyetle. Sevgilinizle, mum ışığı, müzik ve huzurlu bir gece eşliğinde yemek yiyorsunuz; ve gözlerinize bakarak size evlenme teklif ediyor. İşte bir matruşka anı. Açarsanız eğer, içinden başka bir yaşam çıkacak. Bambaşka… Sonra bir gün belki de bu evliliğin içinden çıkılamaz bir hale geldiğini düşünecek ve evliliğin içinden çıkmak isteyeceksiniz. Bir matruşka daha açılacak. Yani başka bir yaşam daha. Bambaşka…

Bir de olayın yazgı ve tesadüf boyutları var. Matruşkaları yaşamla özdeşleştirirken, durumun mutlak ve mutlak yazgı ve tesadüfle efsunlanmış olması gerek. Bir zamanlar tesadüfle ilgili okuduğum bir cümle hiç çıkmaz aklımdan : “Bütün tesadüfler kaçınılmazdır.” Altında saklı anlam ise gerçekten bir hayli dipsiz. Her ne kadar anlamında kaderci bir yaklaşımın izlerini taşıyor gibi gözükse de aslında öyle olmadığına inanıyorum. Yaşam bizlere, bizim istihkakımızdaki tesadüflerini sunuyor; bizler de o an bize uygun olanları kullanıp yaşamın içindeki yaşamları açıyoruz. Mutlu ve mutsuz tesadüflerle yürüyoruz zaten yaşamda; bazılarına dokunup bazılarını es geçerek. Dokunduğumuz mutlu tesadüfler bir öyküye dönüşüveriyor hemen. Bazen bitiveriyor öykü ya da öykücükler; bazen de bir ömür boyu sürüyor…

Her öykümüz arasında sıkı bağlar olduğuna inanıyorum. Bir öykü diğer öyküye vasiyet bırakıyor bir anlamda. Yaşanan bir öyküde yakalayamadığımız mutlukları bir başka öyküde arıyoruz. Bir öyküde birleşemeyen eksik parçaları bir başka öyküde tamamlamaya çalışıyoruz. Ya da yaşadığımız öykü devam ederken mutluluklarımızın köreldiğini hissedersek, aynı anda bir başka öyküye sarılıyor ya da sarılmak istiyoruz. Öykü içinde öyküler, yaşam içinde yaşamlar, matruşka içinde matruşkalar…

Ben de ne çok öykü bıraktım ardımda. Ne çok öykü… Şimdilerde öyküsüzüm. Ben de bir çok insan gibi öykümü bekliyorum umutla. Umarım son öykümü…

Bir çok defa mutsuz öykülerin başrol oyuncusu olduğumuzu biliyorum. Ve bir şeyi fark ettim. Onca arkadaşla, dostla paylaştığım şeylerden öğrendiğim şeylerden birini söyleyeyim: Bir çoğumuz mutsuzken, mutlu rolünü o kadar ustaca, o kadar başarılı oynuyoruz ki. Bu durumda iki önemli unsur var : Birincisi nasıl oluyor da mutlu rolünü bu kadar güzel oynayabiliyoruz; ikincisi neden mutlu rolüne bürünme ihtiyacı hissediyoruz?

Öyle işte… Yeryüzünde konuk olmuş bizlere dair aklıma gelen cümlelerden bir kısmıydı yukarıdaki paragraflar. Bazen… Bazen hepimiz sanki aynıymışız gibi geliyor bana… Sabah vakti otobüsle işimize giderken, pencere kenarına başımızı yaslayıp bir anda her şeyi aklımıza getiriveren bizler; kendini mutsuzken yalnız, mutluyken kalabalık hisseden bizler; sevdiğimizden gelen bir sevdalı cümleyle etrafımıza gülücükler saçan bizler; hüzün batağına saplanınca ne yapacağını şaşıran bizler; uyumadan önce birkaç düş kurmayı tutku haline getiren bizler…

Sanki aynıyız… Sanki… Ne de olsa öykülerimizin toprağı yaşam; yaşamın toprağı bizleriz. Sevgiyle…

Oktay COŞAR

2003 Ankara