Cumhuriyetimizin Kurucusu Mustafa Kemal ATATÜRK’ün
“KABOTAJ BAYRAMI”nı seyrederken çekilmiş bir fotoğrafı.( 1 Temmuz 1935.)




Bayram denilince aklınıza tatil geliyor değil mi?
Bu bayramın tatili yok.
Unutulmaya yüz tutmuş bir bayram bu.
Hani şu, içi boşaltılmış, yağlı direk ucuna bağlanan bayrağın alınmaya çalışıldığı ya da bir sürü çoluk- çocuğun, kalçalarından düşen beyaz donlarıyla yaptıkları ciddiyetsiz yüzme yarışmalarıyla hatırladığımız bir bayram.
Bugün,
“DENİZCİLİK VE KABOTAJ BAYRAMI”

Fransızca kökenli bir kelime olan Kabotaj, bir devletin kendi limanları arasında yolcu ve yük taşıma hakkı demektir. Bir devletin bir limanından alınan yük ve yolcuların, aynı devletin diğer bir limanına deniz yoluyla nakledilmesidir.
Denizlerde ticaret serbestîsi genel bir kaide olmakla birlikte, yurtiçi deniz nakliyatı yapmak, genellikle o ülkenin vatandaşlarına tanınmış bir haktır. Buna kabotaj hakkı denilmektedir.
1923 Lozan Antlaşmasının 28. maddesiyle kaldırılan (ilga edilen) kapitülasyonlar ve akdedilen ticaret sözleşmesi uyarınca “ KABOTAJ HAKKI” ile yurtiçi deniz nakliyatı yapma, liman hizmetleri (Çekme, Kılavuzluk) verme, sadece TÜRK VATANDAŞLARININ yapacağı bir faaliyet olarak, uluslar arası bir sözleşme ile tanınmış ve garanti altına alınmıştır. Ayrıca; dalgıçlık, kılavuzluk, kaptanlık, çarkçılık, tayfalık ve benzeri mesleklerin Türk yurttaşlarınca yerine getirilebileceği belirtilmiş, yabancı gemilerin yalnız Türk limanlarıyla yabancı ülkelerin limanları arasında insan ve yük taşıyabileceği kabul edilmiştir.
Osmanlı Devleti, kapitülasyonlarla Türk denizlerinde, yük ve yolcu taşıma hakkını Batılı devletlere vermişti. Deniz ulaştırmasının büyük bir bölümü ile önemli limanların işletilmesi yabancıların elindeydi. Bu nedenle Türkler, kendi denizlerinde ticaret yapamaz durumda idi. 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Antlaşması ile Türk denizlerinde gemi işletme hakkı (kabotaj hakkı) Türklere bırakıldı. 17 Nisan 1926 tarihinde “Kabotaj Kanunu"nun kabul edilmesi ve 1 Temmuz 1926 tarihinde yürürlüğe girmesiyle, kabotaj hakkı tam anlamıyla kazanılmış ve uygulanmaya başlamıştır.

Denizlerdeki bağımsızlığımızın bir ifadesi olan kabotaj hakkının elde edilmesinin kutlandığı 1 Temmuz gününü, her yıl, “DENİZCİLİK VE KABOTAJ BAYRAMI” olarak kutlamaktayız.

Bayram sevinci, bir hakkı zorla ve savaşarak elde etmiş olanların hissettikleri bir duygudur. Bir hak için savaşmamış olanların bu sevinci hissetmeleri ve yaşamaları mümkün değildir. Türkiye’nin bağımsızlığı için savaşmamış olanların, denizlerdeki bağımsızlığımızın elde edilmesini kutlamaları, onlardan beklenecek bir davranış değildir. Zaten onlara söyleyeceğimiz bir sözümüz de yoktur.

Dünün yöneticileri, savaşarak elde ettikleri bir hakkın kutlanmasını gururla seyrederlerken, bugünün yöneticileri, kazanılmış bu hakları, yabancılara nasıl devrettiklerini, halkına gururla anlatmakta ve ne yazık ki, kimileri bu hakları “Babalar gibi satarken”, kimileri “Ben ülkemi pazarlamakla görevliyim” diyebilmektedir.

Bugün Bayram. Özelleştirilen ve yabancılara devredilen limanlardan, denizlerdeki hak ve menfaatlerimizi koruyan “Türk Deniz Kuvvetleri”nin neden ve nasıl yıpratılmaya çalışıldığından… Sizlere söz etmeyeceğim. Sadece, bir örnek vereceğim; İDO, İstanbul Deniz Otobüsleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.İstanbul’un deniz ulaşımına ve trafik sorununun çözümüne katkıda bulunmak amacıyla, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, 1987 yılında kurulmuştu,16 Haziran 2011 tarihinde, TASS (Tepe-Akfen-Souter-Sera) Ortak Girişim Grubuna devredildi. Hayırlı olsun!

Hâlâ, milli duygulara sahipseniz ve Kabotaj Hakkının elde edilmesi, sizin için bir anlam ifade ediyorsa;
“DENİZCİLİK VE KABOTAJ BAYRAMI”NIZ KUTLU OLSUN.

Bekir GÜÇLÜER