‘Maraton koşusundan çıkmış bir atletin yorgunluğu ile beraber, hesaba çekilmeden önce hazer etmeliydi. Dikkatle basmalıydı basacağı yerlere. Keşke demelerin altında, insanlık muvazenesine ait has bir duruşu sergilemekten uzakta olmanın acısını her daim yüreğinde hissedebilmeliydi. Latifelerin en basitine mukaddime olacak bir batmaktan dahi korkmalıydı. Müceddid yolu ile gidemediği bu dünya içinde, çakırkeyf yaşarken şu fani alemde; bir lokmada, bir kelimede, bir danede, bir lem’ada, bir işarette, bir öpmekte batmamalıydı.

Kitaplar almalıydı. Bazı kitapları okurken kendini önceden hesaba çekebilmeliydi. Yaşarken ölümün bariz meşakkatini çekebilen veli zatların hissiyatına gark olunacak bir vecd ile beraber alnını saatlerce tertemiz makama sürmeliydi.

Visale yakın olacağı en zorlu cenklere layık bir cehd ile beraber zulümkar nefesinde simsiyah bulutları, karamsar hülyaları def edebileceği muhasebeler yapabilmeliydi. Susmayı öğrenmek zorundaydı ve susmalıydı ilk önce. Zahir ile amel etmekten imtina eylemeliydi. Sustuğu anda, gönlüne en rikkatli makamlar ile dolabilecek nurlu nefesler iliştirebilmeliydi.

Bulvarlarında zerk eylerken şimalin en dertli destanını, müsebbibi yek iktidar olan ve her zerresinde onun ile musahabe eylediğinin farkında olmayan canına kast edecek iblisi şerlerin ruhuna iliştiği kaçamak gülüşler ardınca, himmeti milleti olacağı ve ahkamlarında şecaatı bol miktarda bulunan ashab-ı meymeneler arasında bulunmalıydı.

Ananelerinde yas tutulacak beyhude eylemlere karşı durabilmeli ve bedbin zehrinde aklının en hisli şavkına zehir ekleycek müzeyyen hararetlerin bed fiillere iptida eyleneceği vaziyetin çeşminde, hakka iltica olunmamış cihetlerine buhur kalabileceği cemadat arasında, surun üfleneceği vaktin evvelindeki tevbesine dair huzru, mektuplarının en saf dile büründüğü dâllin örgüsünün açılıvereceği edep nihayetlerine ait edvâr-ı haykırışların ibadı olacağı saltanatın rızasında, e’fâlleri fasıkların fercinden ırakta, noksanlarını bütünüyle natamam hale getirebilmeliydi.’

...