“Dünyayı yöneten, kalem, mürekkep ve kâğıttır
James Hawel
Okumayı tetikleyen iki faktör vardır. Bunları okumaya teşvik eden sebepler ve okuma neticesinde elde edilen sonuçlar diye iki gruba ayırmak mümkündür.
İlki kültürel dayanağı olan sebeplerdir. Kültürümüzün kaynaklarından biri olan dinimizin ilk emrinin “Oku” olan (İkra Süresi 1-4 ayet-i kerimeler) ve peygamberimizin “İlim öğrenmek kadın erkek her Müslüman’a farzdır” ve “Beşikten mezara kadar ilim öğreniniz” hadisi şerifleriyle vücut bulan temellerdir.
Ayrıca Bilenlerle Bilmeyenlerin bir olmadığını belirtirken, ilim sahiplerinin derecelerinin yükseltileceğini de bildirir
İnsan, ilmiyle değer kazanır Hz Âdem i (a s) meleklere üstün kılan sır ilimdi
Kur anda okuma yazma aracı olan kalem övülür, bizzat ona ve onun yazdığı satırlara yemin edilir Allah’ın kaleme yemin edişi, onun insan hayatındaki yerini ve değerini en güçlü bir şekilde ifade eder
Hz Peygamber bir gün yanındaki Hilâl isimli birine, Kalemin var mı? Diye sormuş, Yok cevabını alınca da,
Kalemsiz olmaz ey Hilâl! Buyurmuş ve şöyle devam etmiştir
Çünkü iyilik ondadır Kıyamete kadar da ona ehil olanlar çıkacak İnsanlar kalemle ilerleyecekler
Kalemi elinde tutan âlimin mürekkebi şehitlerin kanıyla denktir
Bu temellerde okumada bir ulviyet ve kutsiyet hemencecik sezilir. Bu da okumayı sıradanlıktan çıkarır.
Okumanın sebeplerinden diğeri ise elde edilen sonuçtur. Okumanın en önemli sonucu bilgi edinmektir veya okumak, doğduğu andan itibaren birçok eğitim süreci geçen insan için en kolay ve en etkili öğrenme yoludur Okumak, araştıran, soruşturan, sorgulayan insan için temel bir ihtiyaçtır. Yapılan istatistiklere göre kitap alanların pek çoğu aldığı kitabın ilk bölümünü okuyup kitabı bırakıyor. Bazılarınsa aldığı kitabın üçte birini okumakla yetindiği tespit edilmiştir. Aldığı kitabı baştan sona kadar okuyanların oranı ise ancak %20’yi buluyor.
İnsan okumakla kişilik kazanır, geçmiş uygarlıkları ve kültürleri tanır, onların tecrübelerinden faydalanarak hayatını düzenler.
İnsanın duygu ve düşünceleri okuyarak gelişir, zenginleşir.
Okumakla elde edilen bilgiler zamanla yetersiz kalır, eskir, ihtiyaca cevap vermez hale gelir. Bu sebeple okumada süreklilik esastır.
Günlük konuşmalarda kullandığımız kelimelerin sayısı oldukça sınırlıdır. Ama yazılı anlatımda özellikle sanat değeri taşıyan eserlerde bu sayı metnin türüne ve hacmine göre binleri, on binleri bulabilir.
Okumakla sadece kelimenin ilk anlamı değil nüanslarını ve yan anlamlarını da öğreniriz.
Az okuyan yahut okumayan kişinin kelime hazinesi de fakir olması muhtemeldir. Bu tip insanlar duygularını ve düşündüklerini anlatmakta, okuduklarını anlamakta ve yorumlamakta zorlanacaktır.