Toplum özgür olur mu? Olursa bu ne anlama geliyor? Yoksa bireyler mi özgürdür de ondan mı bireyler topluluğu özgürdür? Hiçbir modern anayasa “toplum” diye bir kavramı kullanmaz. Daha doğrusu kullanamaz. Niçin? Çünkü “toplum” bir kavram olarak hiçliktir. Geneleme ve bireyi hiçleştirmedir. Toplum yararı veya kamu yararı neyi ifade ediyor? Kocaman bir boşluktur. Doldur içini nasıl canın çekerse.

Anayasalar düzenlemezler, bunun yerine her bir bireyin haklarını güvence altına alırlar. Bireyin haklarını sayarlar. İşte o kadar…

Kamu yararına veya adına kim ne diyorsa onun adına, çıkarına, bekasına ve hepsi aynı şeydir keyfine adam harcanamaz. Adam dedim değil mi? İşte toplum toplum denilen yerde bireyin adı adam, eleman veya fert gibi sayısal anlamsız şeylere dönüşür.

Sen nesin? Bu soruyu aynanın karşısına geçip sorabilme cesareti ve özgüveni olana birey denir, insan denir. Kendisini bir “üst kimlik” ile tanımlayana birey denilemez. Sen kimsin? Ne olduğunu bilmediğin bir lafla bu sorudan sıyrılıyorsan henüz özgür değilsindir. Tutsaksındır. Beynine tasma takılmış zavallı bir varlıksındır.


Kalabalıklara indirgenmiş, kendi varlığı unutturulmuş zavallı insanlar. Umudunu kendini unutmakta arayan, kendi olamayan ve hiçbir zaman olamayacak olan ve olamadan ölecek olanlar. Ruhları kadük kalmış, düşüncenin yerini sloganlar ve kalıplara ayırmış beyinler, düşünceden korkanlar. Aslında yoksunuz…