Ankara’da, 80’li yılların başlarında, Mehmet Rüştü Uzel Kimya Meslek Lisesinde, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni görev yapıyordum. Keçiören’de oturuyorduk. Bir komşumuz vardı: Mehmet Usta. Bulgaristan’dan göç etmiş ve Ankara’ya yerleşmiş. Bizim aile de göçmen olduğu için bir nevi hemşehrilik bağıyla kısa sürede dost olduk. Mehmet Usta, Bulgaristan’da meslek lisesinde okumuş. Bir apartman altında küçük bir atölyesi vardı. Bu atölyede, demir doğrama, kaynak işleri yapıyordu. Radyonun yaygın olduğu, televizyonun yeni yeni yaygınlaşmaya başladığı o günlerde radyo, TV, elektronik veya elektrikli cihazlar tamir ediyordu. Anahtar yapıyor, kapısı kilitli kalan komşuların kapılarını açıyordu. Mehmet Usta, çilingirdi. Elektrik tesisat ve onarım işlerinde çok mahirdi. Mehmet Usta, Elektrik Bölümü mezunuydu. Uzun Ankara gecelerinde, atölyesi geç vakte kadar açıktı. Onun atölyesinde, herkesin problemine anında çözüm bulunuyordu. Bir akşam ailecek evine gittik. Salonda, dikdörtgen şeklinde uzun bir masa vardı. Üzerine düzenek kurmuş. Mehmet Usta, çay içerken bizimle sohbet ediyor, bir taraftan da bobin sarıyordu. Mehmet Usta’nın evi de atölye gibiydi. Bu insan, lise düzeyinde mesleki eğitim almış. Onu tanıyınca Bulgaristan’ın mesleki eğitim sistemine gıpta etmiştim.
Bizdeki durum neydi? Tarihî gelişimine baktığımızda mesleki eğitim, Anadolu’da Selçuklular döneminde Ahilik; Osmanlılar döneminde Lonca adıyla sürdürülmüştü. Batı’da gelişen sanayi ve makine inkılabına ayak uydurabilmek amacıyla Ulu Hakan 2. Abdülhamit Han döneminde (1864-1905 yılları arasında), 8 erkek sanat okulu açılmıştı. Cumhuriyet’in ilk yıllarında (1923-24), Osmanlıdan devraldığımız lise sayısı 43; lise öğrencilerinin sayısı 3.799’du. Bu okulların 23’ü genel lise; 20’si meslek lisesiydi. Genel lisenin öğrenci sayısı 1.241; meslek liselerinin öğrenci sayısı 2.558’di. Toplam lise sayısının % 53’ü genel lise; % 47’si meslek lisesiydi. Öğrencilerin ise % 33’ü genel lise; % 67’si meslek lisesi öğrencisiydi.
Meslek liseleri, günümüze gelinceye kadar birçok mecradan geçmişti. “Sanat enstitüsü” adıyla anılan ve mezunları üniversite sınavlarına alınmayan bu liselere, 1973-74 öğretim yılında “endüstri meslek lisesi” statüsü kazandırıldı ve mezunlarına üniversite yolu açıldı. 28 Şubat sürecinde, kat sayı uygulamasıyla meslek lisesi mezunlarına üniversite kapıları yine kapatıldı. Genel lise (düz lise) mezunlarına mühendislik için ek puan verilirken mühendisliğe yakın eğitim alan, öğrenim gören bu öğrencilere, mühendislik yolu kapatıldı. YÖK’ün kararıyla 2010 yılından itibaren bu adaletsizliğin giderilmiş olması, mesleki eğitimin gelişmesi açısından önemli bir aşama olacaktır.
Millî Eğitim Bakanlığı Erkek Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü bünyesinde yaklaşık beş yıldır mesleki eğitimin geliştirilmesi adına önemli çalışmalar sürdürülmektedir. MEGEP (Mesleki Eğitimi Geliştirme Projesi) kapsamında, meslek liselerinde “modüler” sisteme geçilmiştir. Modül, aslında bir öğrenme birimidir. Modüler öğretim, öğrenci merkezli, bireyselleştirilmiş bir öğrenme ve öğretme yaklaşımıdır. Bu sistemde, her alanda belirli dallar oluşturulmuştur. Öğrenci, bir mesleği en mükemmel bir şekilde öğrendikten sonra diğer modüle yani dala geçmektedir. Mesleki eğitimin geliştirilmesini ideal olarak benimseyen, mesleki eğitime gönül veren teknik öğretmenler, değişim sürecine önemli katkılarda bulunmaktadır. Pansiyonu olan meslek liselerinde başlayan bu çalışmalar, şimdi MEB’in Hizmet İçi Eğitim Enstitülerinde, birer haftalık periyotlarla devam ediyor. Alanında uzmanlaşmış, fedakâr teknik öğretmenlerden oluşan komisyonlarca, önce programlar, sonra bu programların uygulanmasına yönelik modüller yazıldı. Öğrenciler, okul, atölye ortamı ve en önemlisi teknolojik gelişmeler dikkate alınarak programlar geliştirildi. Sanayi ve teknoloji alanındaki gelişmeleri yakından takip eden, okullarda bizzat uygulayıcı konumunda olan bu eğitimcilerin gayretleriyle, mesleki eğitime yeni bir vizyon kazandırılıyor.
Programları, modülleri “dil ve anlatım yönünden inceleme” ekibinde görev alan acizane bir eğitimci olarak mesleki eğitimin geleceğinden son derece ümitliyim. Mesleki teknik eğitim emin ellerde, emin adımlarla ve hızla gelişiyor.