Roman ilk olarak doğu dünyasında mı batı dünyasında mı ortaya çıkmıştır ?Ögrencilerimin bana yönelttiği bir soru idi .Kafamı çok kurcaladı evet batı dünyası demiştim ama içime sinmeye sinmeye cevap vermiştim .Ama sonradan araştırmaya başlayınca hayatımızda her şeyin ilkleri doğu medeniyetinde çıkmasına rağmen batı dünyası her şeyin ilkini kendisine adletmiştir. Peki bunun dayanagı var mıdır ?Evet diyebililriz kuşkuşuz.Bunun için romanın ortaya çıkış sürecini iyi değerlendirmek lazım .
Ramanların yazılış evresine baktığımda mahremiyetin ortadan kalktığını görmekteyiz.Batı dünyasında bir erkek ile bir kadının yan yana gelmesinde bir sakınca yoktur ama doğu dünyasına baktığımızda bir kadının bir erkekle yan yana gelmesi sakıncalı ve yasaktır mutlaka üçüncü bir kişinin olması lazımdır bu ortama bakıldığında romanın yayılmasına ve ortaya çıkmasında elverişli ortamı batı dünyasının sağladığını görmekteyiz.Batı klasiklerini incelediğimizde romalarda cinselliğin ön plana çıktığını görmekteyiz.Doğu dünyasında ise romanlar yazılmadan önce mesneviler vardı mesneviler de roman sayılmıyordu.Romanın edebiyatımıza tanzimat yılarında geçmiş bir tür olarak biliniyor ve modern anlamda ise servet-i fünun yıllarında geçmiştir.Ama Türk edebiyat tarihini ve batı edebiyat tarihini mukayese ettiğimizde iki çelişkinin ortaya çıktığını görmekteyiz.Batıda ilk modern roman Daniel Defoenin Robinson Crussio adlı eseridir . Ama şunu da unutmamak lazım ki Robinson Crussio ile aynı kurgusal özellikleri taşıyan ve modern sayılabilecek hatta ilk modern roman diye tabirlediğim İbn-i Tuhfeyl’in Hay Bin Yaksan adlı eseridir.Bu eser modern bir romanın daha doğrusu batı dünyasının moder roman diye belirlegi bütün kıstaslara uymaktadır.Söz gelimi şahsı kadrosu, olay kadrosu, tema ,dil uslup gibi bütün özellikleri bu romanda görmekteyiz ve yazılış sürecine baktığımızda Hay Bin Yaksan Robinsan Crussio’dan önce kaleme alınmıştır o halde neden ilk doğu edebiyatına ait değil de batı edebiyatına ait bu iki kelimeyle izah etmeye çalışsak yeter olur kanısındayım cinsellik ve bencilik ....................


yasin şahin
[email protected]