İmam Rabbânî: Kalp Devriminin Mühendisi

Yazar: Murat Kerem



Bir Dönemin Karanlığında Parlayan Kalp

Hind diyarında…
Babür sarayları altınla bezenmişti; fakat gönüller sükûta gömülmüştü.
Ekber Şah’ın ortaya koyduğu Dîn-i İlâhî, tevhidin berraklığını gölgeliyor,
hak ile bâtıl arasındaki çizgiyi belirsizleştiriyordu.

İlim meclisleri vardı; ama ilim kalbe inmiyordu.
Zikir halkaları vardı; ama zikrin ateşi sönmüştü.

İşte böyle bir zamanda Serhend’te bir çocuk dünyaya geldi:
Ahmed b. Abdülehad.

Çocukluğu, kitap kokusu ve seccade sessizliğiyle yoğruldu.
Fakat gönlünde bir arayış vardı:

“Hakikat, kalple bilinir.”

Bir gece murakabede niyaz etti:

“Rabbim, Sana kelimelerle ulaştım; fakat kalbim yolda kaldı.”

Ve kalbine şu ilham doğdu:

“Kalpleri diriltme vazifesi sana verildi.”

Kalp devrimi böyle başladı.



İlimden Hâle: Tasavvufun Arınışı

Ahmed, Nakşibendiyye yoluna intisap etti.
Ancak tasavvufu, yalnızca coşku ve vecd hâli olarak görmedi.
O, aklın nurunu kalbin ateşiyle birleştirmek istiyordu.

Hocasından duyduğu bir söz, yolunu belirledi:

“Tasavvuf kalbi yüceltir; fakat aklı susturmaz.”

Ve o an hakikati kavradı:

İlimsizlikteki zikir, duygudur.
Zikirsiz ilim ise kibir.

Mektûbât’ta şöyle der (meâlen):

“İmân hakikatlerinden bir meselenin açılması, binler vecd hâlinden üstündür.”
Mektûbât, I/260 [1]

Tasavvuf, yeniden Kur’ân terazisine döndü.
Aşk ölçü kazandı, ilim ruh buldu, kalp yürümeyi öğrendi.



Dinî Yozlaşmaya Karşı Bir Direniş

Saray çevrelerinde Dîn-i İlâhî “hoşgörü” diye alkışlanıyordu;
oysaki bu, hakikatin silinmesiydi.

Rabbânî ise kavga ile değil, diriliş ile direndi.

“Yol iki kanatla uçar:
İmanın tahkiki ve farzların ihlâsla yaşanması.”
Mektûbât, I/87 [2]

O, ümmetin kalbine tevhid nefesini geri verdi.



Bir Müceddidin Duruşu

Sultanlar sohbetine girmek istedi.
Âlimler sözünü tarttı.
Halk gönlüne yöneldi.

Fakat o, saray gölgelerinden yüz çevirdi:

“Ben gönüllere davetliyim; saraylara değil.”

Ve yazdı:

“Hizmet gizlilikle güzeldir; kalpler tevazu ile açılır.”
Mektûbât, II/45 [3]

Büyüklüğü, görünmeye çalışmamasındaydı.



Zindanda Parlayan Nur

Sözleri rahatsızlık verdi ve Sultan Cihangir döneminde zindana atıldı.
Taş duvarlar soğuktu; fakat kalbi nurluydu.

Bir talebesi sordu:

— “Üstadım, burada huzuru nasıl buluyorsunuz?”

Rabbânî tebessüm etti:

“Zindan, kalbini bulana geniştir.
Hürriyet, Allah’a yakın olmaktır.”
Tezkiretü’l-Evliyâ, rivayet meâlen [4]

Zindan, onun için ledünnî bir mektep oldu.



Mektuplar: Kalpten Kalbe Bir İhya

Mektûbât, yalnızca bir kitap değildir…
Bir kalp terbiyesi mimarisidir.

“Yol iki kanatla uçar: akıl ve kalp.
Biri kırılırsa yol eksik kalır.”
Mektûbât, I/98 [5]

Bu yüzden Mektûbât, kütüphanelerde değil, gönüllerde saklanır.



Kalbin İnkılâbı

Bir gece medrese avlusunda yürürken durdu.
Başını göğe kaldırdı — yıldızların dilini dinler gibiydi.

Sonra bize döndü:

“Bu yol tek adımla başlamadı.”

Elini ufka uzattı:

Dârü’l-Erkam, Tebliğ
Suffe, Arınma
Kûfe, İlim
Gazâlî, Hikmet
Sizler, Diriliş

O anda anladık:

Bu, bir tarihin değil, bir ruhun yolculuğuydu.

Ve o yol, kalpte başlıyordu.



Velâyet-i Kübrâ’nın Ufku

Rabbânî’nin dirilişi, sırf tasavvufî mertebe değildir:

“Velâyet-i kübrâ, verâset-i nübüvvettir;
Hakikate doğrudan yol açar.”
Said Nursî, Mektubat, 15. Mektup [6]

Bu yüzden onun bıraktığı iz:
Bir tarikatın değil, bir kalp medeniyetinin izidir.



Nura Yolculuk Devam Ediyor

Vasiyeti çağlara yayılan bir nefesti:

“Ben kalbimi buldum; siz kalbinizi kaybetmeyin.”

Ve o söz, hâlâ dolaşır:

Kalpten kalbe.
Evden evlere.
Asırdan asırlara.



Kaynakça

[1] Mektûbât-ı İmâm Rabbânî, I/260.
[2] Mektûbât, I/87.
[3] Mektûbât, II/45.
[4] Ferîdüddîn Attâr, Tezkiretü’l-Evliyâ (rivayet meâlen).
[5] Mektûbât, I/98.
[6] Said Nursî, Mektubat, 15. Mektup (Velâyet-i Kübrâ / Verâset-i Nübüvvet).