VASPURAKAN BÖLGESİ.
Vaspurakan Krallığı (Batı Ermenice’de Vasbouragan olarak da çevrilmiştir; Ermenice: Վասպուրական, (Vaspowrakan) "soylu topraklar" veya "prensler ülkesi" anlamına gelen bir Orta Çağ Ermeni krallığıydı), Büyük Ermenistan Krallığı’nın ilk ve en büyük eyaletiydi ve daha sonra Orta Çağ’da Van Gölü merkezli bağımsız bir krallık oldu. Günümüzde doğu Türkiye ve kuzeybatı İran’da yer alan tarihsel bölge, Ermeni medeniyetinin beşiği olarak kabul edilir.
Tarihi
Krallık tarihinin büyük kısmında, bölgede bir prenslik kurmayı başaran Artsruni Hanedanı tarafından yönetildi. Vaspurakan’ın 908 yılında ulaştığı en geniş sınırları Van Gölü ile Urmiye Gölü (Kaputan olarak da bilinir) arasındaki toprakları kapsıyordu. Bu dönemde Ani Ermeni Bagratuni Krallığı’nın egemenliği altındaydı.
Vaspurakan, 908’de Vaspurakanlı I. Gagik’in Abbasiler tarafından Ermenistan Kralı olarak tanınması ve ilk başta onların yanında yer almasıyla krallık statüsüne yükseltildi, ancak kısa süre sonra I. Gagik pişman oldu ve II. Aşot ile birlikte Arapları yendi. Yakında Bagratuni kralı II. Aşot tarafından Vaspurakan Kralı olarak tanındı. 1021’de son Vaspurakan kralı Senekerim Artsruni, Vaspurakan’ı Bizans İmparatorluğu’na vererek Sebasteia ve çevresinin yönetimini aldı. Vaspurakan, Vasprakania veya Media’nın bir Bizans eyaleti (theması) oldu.[2] Yaklaşık 1050’de Vasprakania, Taron’un dahil olduğu thema ile birleştirildi, daha sonra 1054-1056 yılları arasında Selçuklu Türkleri tarafından fethedildi. 13. yüzyılda Vaspurakan’ın bir kısmı Ermeni kökenli Gürcistan Krallığı hanedanı Zakaryan-Mhargrdzeli tarafından ele geçirildi. Ancak kısa süre sonra Moğollar, ardından Osmanlı Türkleri tarafından fethedildi.
Bizans ilhakından sonra hanedan, 1004 yılında Antzivazik Lordu olan Gurgen Hatçik’in oğlu Derenik ile devam etti. Derenik’in Gugik ve Aşot adında iki erkek kardeşi vardı. Kral Hovhannes Senekerim ayrıca aralarında Davit, Atom, Abuşal ve Konstantine’in de bulunduğu birkaç çocuğu vardı. Senekerim’in kızlarından birinin Lusitania’da yaşayan bir Alan olan Mendo Alao ile evlendiğine dair bir efsane bulunmaktadır. Davit’in Ani Kralı II. Gagik ile evlenen bir kızı vardı.
Ailenin bir başka kolu, 1040 yılında Büyük Hatçik’in üç çocuğu olan Hasan, Djendjluk ve İşhanik’in soyu ile ortaya çıktı. Hasan’ın Ani Kralı Davit ile evlenen bir kızı olan Abelgarib adında bir oğlu vardı.
Vaspurakan krallığının belirli bir başkenti yoktu, kral ikametgâhını bir yerden bir yere – Van, Ostan/Vostan (modern Gevaş) ve başka yerlere naklettikçe başkent değişmekteydi.