Enerji Kimyası ve Yaratılışın İzleri

Yazar; Murat Kerem

Enerji, kâinatın ortak dili ve hayatın görünmez harcıdır. Güneş’in merkezindeki nükleer tepkimelerden, bir hücrenin saniyeler içinde yenilenen ATP molekülüne kadar bütün süreçler aynı hakikati fısıldar: Hayat bir ölçüye, bir dengeye ve tükenmeyen bir kaynağa dayanır. Bu yazıda kozmik enerji ile biyolojik süreçlerin bilimsel yönünü ve onların işaret ettiği tefekkür ufkunu birlikte ele almak istedim, benim ile beraber tefekkür etmek isterseniz, buyurun yazıya…



Telefonumuzun bataryası bittiğinde elimiz kolumuz bağlanır; modern hayat birden durur. Bu küçük örnek, aslında varoluşun büyük sırrını düşündürür: Enerji olmadan hiçbir şey çalışmaz. Peki ya milyarlarca yıldır tükenmeyen, bütün canlılığı ayakta tutan Güneş? Onun ışığıyla yeşeren toprak, fotosentezle şekillenen ekmek ve hücrelerimizin görünmez bataryası ATP… Hepsi aynı sırra işaret eder.

Kur’ân bu hakikati şöyle dile getirir:
“Biz her şeyi bir ölçü ile yarattık.” (Kamer, 54/49) [1]

Fethullah Gülen de aynı manayı şu sözlerle hatırlatır:
“Her satırı ayrı bir ilim diliyle yazılmış olsa da, kâinat kitabının bütün satırları aynı hakikate işaret eder.” [2]

Modern bilim de bu ölçüyü kendi diliyle doğrular. Einstein’ın E=mc² formülü, Güneş’in merkezindeki madde–enerji dönüşümünü açıklar. Alberts’in Molecular Biology of the Cell adlı eserinde ise enerji, biyolojiden kozmosa kadar hayatın “taşıyıcı kolonu” olarak tanımlanır [3].



Kozmik Enerji ve İlâhî Ayar

Biraz daha yakından bakalım: Güneş’in merkezinde her saniye milyarlarca hidrojen çekirdeği birleşip helyuma dönüşür ve akıl almaz miktarda enerji açığa çıkar. Bu enerji yalnızca sekiz dakikada Dünya’ya ulaşır. Biraz fazla olsa hayat kavrulur; biraz azalsa donar.

Kur’ân bu kusursuz dengeyi şöyle dile getirir:
“Rahmân’ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin.” (Mülk, 67/3) [4]

Bilim insanları buna “fine tuning” yani “ince ayar” der. Atkins’in Physical Chemistry kitabında bu hassas denge, termodinamiğin evrensel yasalarıyla açıklanır; fakat neden böylesine “yaşama uygun” bir ayar olduğu sorusuna cevap veremez [5].

Bediüzzaman Said Nursî ise aynı noktayı farklı bir üslupla dile getirir:
“Her bir sanatlı mahlûk, Sâni’inin varlığına ve birliğine şehadet eder.” [6]



Fotosentez: Işıktan Ekmeğe

Soframızdaki bir lokma ekmek aslında güneş ışığının kimyasal enerjiye dönüşmüş hâlidir. Bitkiler, yılda insanlığın tükettiğinden kat kat fazla enerjiyi fotosentezle depolar.

Kur’ân bu tabloyu şu ifadeyle dile getirir:
“Ölü toprağı diriltir, ondan taneler çıkarırız; işte onlardan yerler.” (Yâsîn, 36/33) [7]

Bilimsel çalışmalar da bunu doğrular. Lewis ve Nocera’nın PNAS’ta yayımlanan araştırması, yapay fotosentez denemelerinin hâlâ doğadaki verimliliğe ulaşamadığını gösterir [8].

Fethullah Gülen ise bu manzarayı şöyle yorumlar:
“Fotosentezi anlamaya çalışan insan, aslında ilahî bir laboratuvarın kapısında durmaktadır; moleküller görünmeyen bir emirle hareket eder.” [9]



ATP: Hücrenin Bataryası, Ruhun Işığı

Şimdi yolculuğu biraz daha derinleştirelim: Hücrelerimizin içinde ATP adında bir molekül var. Alberts’in ifadesiyle bu molekül, “yaşamın enerji para birimi”dir [3]. İnsan bedeni her gün 60–70 kilo ATP üretip tüketir. Bu molekül parçalandığında açığa çıkan enerji, kaslarımızdan beynimize kadar bütün faaliyetleri mümkün kılar.

Elektrikli otomobillerin pilleri birkaç yüz kilometrede tükenir; hücrenin bataryası olan ATP ise saniyeler içinde yenilenir ve ömür boyu kesintisiz çalışır.

Resûlullah (s.a.s.) bu hakikate kalbi işaret ederek şöyle buyurur:
“Bedende bir et parçası vardır; o düzgün olursa bütün beden düzgün olur. O kalptir.” [10]

Fethullah Gülen aynı hakikati farklı bir dille ifade eder:
“Kalbine iman enerjisini yükleyen insan, bütün karanlıklarda ışığını kaybetmeyen bir kandil gibi yanar.” [11]

Gazâlî ise yaratılışın iki boyutunu şöyle hatırlatır:
“Her şeyin bir zahiri vardır, bir de kudret elini gösteren bâtını.” [12]



Modern Enerji Arayışları

İnsanlık bugün hidrojen yakıt hücrelerinden lityum-iyon pillere, yapay fotosentezden alternatif enerji teknolojilerine kadar pek çok alanda çözüm arıyor. Ancak hâlâ doğadaki sadeliği ve verimliliği aşamıyor.

Dresselhaus ve Thomas’ın Nature dergisinde yayımlanan incelemesi, modern enerji teknolojilerinin doğadaki sistemlerin mükemmelliğine hâlâ ulaşamadığını vurgular [13].

Fethullah Gülen bu noktaya şöyle dikkat çeker:
“Maddede ve manada bütün keşifler hakikatin farklı boyutlarını gösterir; asıl marifet, o boyutları aşıp mutlak hakikate ulaşabilmektir.” [14]

Bediüzzaman ise şu cümleyle tamamlar:
“Sanat, sanatkârını gösterir. Mükemmel sanat, mükemmel sanatkârı bildirir.” [15]


Enerjinin Asıl Kaynağı

Kozmik enerji yıldızların ışığında, biyolojik enerji fotosentez ve ATP’nin döngüsünde, manevî enerji ise kalbin imanında görünür. Hepsi aynı hakikati fısıldar: Enerji kendi kendine var olamaz; onu ölçüye bağlayan ve insana anlam katan bir Kudret vardır.

Kur’ân bu gerçeği şöyle özetler:
“Allah, göklerin ve yerin nurudur.” (Nûr, 24/35) [16]

Fethullah Gülen de çağımıza hitap eden veciz bir ifadeyle ekler:
“Kâinata bakıp da Allah’ı görmemek, ışık içinde ışığı inkâr etmektir.” [17]

Bir telefon bataryası bittiğinde nasıl çaresiz kalıyorsak, kalbin bağlı olduğu asıl enerji kaynağı da tükenirse insan hayatı karanlığa gömülür. Ama gerçek enerji kaynağı tükenmez: O, gökleri aydınlatan ışıkla kalpleri dirilten nurun aynı kaynaktan gelmesidir.



Kaynakça

[1] Kur’ân-ı Kerîm, Kamer, 54/49.
[2] M. Fethullah Gülen, Prizma I, Nil Yayınları.
[3] Alberts, B. ve ark., Molecular Biology of the Cell, Garland Science.
[4] Kur’ân-ı Kerîm, Mülk, 67/3.
[5] Atkins, P. & de Paula, J., Atkins’ Physical Chemistry, Oxford UP.
[6] Bediüzzaman Said Nursî, Sözler, 23. Söz.
[7] Kur’ân-ı Kerîm, Yâsîn, 36/33.
[8] Lewis, N.S., Nocera, D.G., “Powering the planet: Chemical challenges in solar energy utilization.” PNAS, 2006.
[9] M. Fethullah Gülen, Prizma II, Nil Yayınları.
[10] Buhârî, Îmân, 39; Müslim, Müsâkat, 107.
[11] M. Fethullah Gülen, Kalbin Zümrüt Tepeleri I, Nil Yayınları.
[12] İmam Gazâlî, İhyâ-u Ulûmiddîn, Daru’l-Ma’rif, Beyrut.
[13] Dresselhaus, M.S., Thomas, I.L., “Alternative energy technologies.” Nature, 2001.
[14] M. Fethullah Gülen, İrşad Ekseni, Nil Yayınları.
[15] Bediüzzaman Said Nursî, Sözler, 33. Söz.
[16] Kur’ân-ı Kerîm, Nûr, 24/35.
[17] M. Fethullah Gülen, Prizma III, Nil Yayınları.