YENİ DÜNYA DÜZENİ
“Gücün gerçek sahipleri, artık savaşla değil, dizaynla kazanıyor.”

Modern çağın küresel düzeninde askeri işgaller, yerini stratejik dizaynlara bıraktı. Artık haritalar tankla değil, algoritmalarla; liderler oy çokluğuyla değil, veriyle şekilleniyor. Dünya, her bölgeye biçilen özel rollerle yeniden kurgulanıyor.

ORTADOĞU: SÜREKLİ KONTROLLÜ KAOS
Ortadoğu, genç nüfusu, enerji kaynakları ve İslam dünyasının kalbi oluşuyla doğal liderlik potansiyeline sahip. Fakat bu potansiyelin birleşmesi değil, dağılması isteniyor. İsrail, bu bölgenin ortasına konumlandırılmış “belirsiz ama güçlü” bir aktör. Amaç: İstikrar değil, süreklilik arz eden bir gerilim hattı yaratmak.

AFRİKA: KAYNAK, AMA UNSUR DEĞİL
Afrika, sadece bir ham madde deposu olarak görülüyor. Altın, elmas, kobalt, tarım ve su potansiyeliyle küresel güçlerin çıkar alanı. Fakat insan gücü itibarsızlaştırılmış, liderlik bastırılmış, özgüven kırılmış durumda. Tehdit görülmedikçe yalnızlığa terk ediliyor.

AVRUPA: ZEHİRLENMİŞ MEDENİYET
Sanayi Devrimi’nde dünyanın lideriydi. Fakat dijital çağla birlikte üretici değil tüketici oldu. Askeri gücünü ABD’ye, teknolojisini ABD ve Çin’e kaptırdı. Şimdi bir meşruiyet üretim merkezi: Etik söylemler, üniversiteler, kültürel imaj...


RUSYA: GÜCÜ VAR, AMA SİSTEMİ YOK
Geniş coğrafyasına rağmen insan kaynağı, üretim verimliliği ve ekonomik sürdürülebilirliği zayıf. Ham madde zenginliği mevcut; ancak bunu küresel güce çevirecek sistemsel kapasiteye sahip değil. Bu yüzden büyük güç mimarları Rusya’yı tampon aktör veya bölgesel denge unsuru olarak kullanıyor.
Asıl yatırım ve destek, nüfus, teknoloji ve sosyal kontrol gücüyle öne çıkan Çin’e kayıyor.

ÇİN: KONTROLLÜ YÜKSELİŞ
Hem üretim merkezi hem dijital kontrol mekanizması. “Kuşak ve Yol” projesiyle yeni ticaret yollarını şekillendiriyor. Dijital para, sosyal kredi sistemi gibi araçlarla çağın düzenini kuruyor. ABD onu rakip gösterse de, bu “kontrollü bir rakip” modeli. Tıpkı Soğuk Savaş dönemindeki Sovyetler gibi.


SONUÇ: ROLLER DAĞITILDI
Her bölge, küresel düzenin senaryosunda yerini aldı:

- ABD: Güvenlik, teknoloji, ideoloji üreticisi
- Çin: Üretim, veri, dijital kontrol merkezi
- Avrupa: Meşruiyet ve kültürel vitrin
- Rusya: Denge unsuru, jeopolitik figüran
- Ortadoğu: Gerilim havuzu, sürekli kriz alanı
- Afrika: Kaynak deposu, ucuz iş gücü ve göç kaynağı


Özgür Sayık