KARSTA YAŞIYAN ALMANLAR.
1828-1829 yıllarında Osmanlı imparatorluğu ve Rus Çarlığı arasında çıkan savaşta Osmanlı İmparatorluğu savaşı kaybederek 14 Eylül 1829’de imzalanan Edirne Antlaşması ile, Güney Kafkasya’nın Ahıska bölgesi savaş tazminatı olarak Ruslara bırakıldı. Bu dönemde Ruslar, Estonya’dan göç eden Almanların bir kısmı Kafkasya’ya yerleştirildi.1877-1878 yıllarına 93 Harbi olarak bilinen savaşta Rusların Kars ve Ardahan bölgelerini işgali sonrasında, Alman politikasını devam ettirerek Kars ve Ardahan’ın bazı köylerine Estonyalı, Wüttenbergli ve Volga bölgesinden Alman kökenli aileleri yerleştirildi. Böylece bir taraftan da Kars ve Ardahan bölgesinin nüfus yapısı değiştirilmeye çalışılıyordu. Nitekim 1886 yılında Ruslar tarafından yapılan nüfus sayımında Kars’ta kurulan Alman yerleşimlerine ait Estonyalı kırsalı olarak bahsedilen bölgede 280 Estonyalı ve Vladikars (Kümbetli), Petrovka (Paşaçayırı) olarak bahsedilen bölgede Wüttenbergli 429 Alman kayıtlara geçmiştir. Yine Kars’ta Novo-Estonskoe köyü olarak bir köy kayıtlara geçmiştir. 1906 yılı sayımında ise 550 Alman kayıtlara geçmiştir. Ardahan’ın Alagöz ve Sulakyurt Köylerinde ise Alman ailelerin 1965 yılına kadar mandıra işletmeciliği yaptığı bilinmektedir. Kars ve Ardahan bölgesinde yaşayan Estonyalı Almanlar, 30 Ekim 1920’de Kars Muharebesi’nden sonra Türk vatandaşlığına geçtiler. Kamu hizmetinde görev alanlar oldu. Hristiyanlık dinine mensup olan Almanlar dinî inançlarını devam ettirdiler. Sosyal ve ticaret alanında Terekemeler ile yakın iş birliği içinde oldular. Türkler ile evlilik yapan Almanlar oldu. Tarım ve hayvancılık alanında oldukça önemli katkıları olmuştur. Birçok köyde zavot adıyla anılan mandıra kurulmasında yöre halkına öncülük etmişlerdir. Kars’ın Karacaören, Boğatepe, Çakmak ve Ardahan’ın Alagöz, Sulakyurt[5] gibi birçok köylerinde kaşar peynir ve gravyer peyniri yapımında öğretici olmuşlardır.[1] Kars bölgesinde bulunan Alman ailelerden, yöre halkı ağzıyla Alamanlar olarak bahsedilmektedir. 1965 yılından sonra Almanya’nın Türkiye’den işçi alımına başladığı dönemlerde göç etmişlerdir. Almanya’da yaşamaya alışamayan birçok Eston aile büyüklerinin tekrar Türkiye’ye dönüş yaparak Bursa’ya yerleştiği bilinir. Kars ilinin merkez ilçesine bağlı olan Novo-Estonskoe (Yeni Estonya) köyünün günümüzdeki adı Karacaören köyü olup halen Eston-Alman aileler yaşamaktadır.