IĞDIR’IN YAKIN TARİHİNE NOTLAR
Emir Şıktaş
Güneşin ilk doğduğu şehir, Ağrı dağının bağrında açmış bir çiçek gibi duran şehir Iğdır yaşantısıyla, sohbetiyle, çalışmasıyla, alışkanlığıyla, doğal coğrafi yapısıyla, yabancılara gösterdiği misafirperverliğiyle, mizahi konuşmalarıyla, iklimiyle, ticaretiyle her özelliğin ve güzelliğin yaşanılabildiği bir şehirdir.
Yaşanmış güldürü dolu sohbet mi duymak istiyorsunuz herkes tarafından bilinen köylere git, her konuşma kahkaha atmanıza vesile olur. Mimik hareketleri beden dilini kullanma, laf ustalığı, kıvrak zeka ile kestirme cevapları dinledikçe tiyatro ustalarına taş çıkartır oyunları bir çırpıda seyredebilirsiniz.
Şehre çık sor hangi ürünü hangi köyler yetiştirir, şehri tanıyan kişiler tek tek sayarlar. Çünkü her köyün benimsediği bir sebze meyve ürünü yaygınca o köyde ekilmektedir. Kavun, karpuz, salatalık, soğan, domates, üzüm, kiraz, yonca, mısır her köyde ekilmezdi genelde, daha eskilerden beri bilinen bu köylerimizin ürün yelpazesi ağırlıklı olarak tek ürün olmaktaydı.
Düğünler hangi köyümüzde renkli olur diye sorulsaydı, oynamayı sevenlerin köyleri bilindiği için hemen sıralanır.
Sürüler halinde beslenen küçük baş hayvancılığın yaygın olduğu dönemlerde koyun sahipleri çoğu koyunlarını tek tek tanıdıkları gibi koyunlarının yavrularını da tanırlardı. Şu kuzu şu koyunun yavrusu götürün kuzu annesinden süt emsin, melemesin derlerdi.
İklimimiz hakeza yine hiçbir ile uymuyor, yağışların en az düştüğü il biziz, ormanı olmayan il biziz. Etraf dağlarla kaplı ve çukurda olduğu için ürün bol güneşten dolayı (narenciye ve zeytin hariç) olması, yetişmesi avantajı bulunmaktadır. Ama yanı sıra çanak coğrafi yapısından dolayı hava sirkülasyonu zor olduğundan hava kirliliği, sis, ani şiddetli soğuk sorununu da yaşatmaktadır.
Böyle şirin bir ilin insanların da espri anlayışı ve neşelenmesi kültürü de elbette farklı olmaktadır.
Biz gelelim iki komşu kafadar insanın kendi aralarında yaptıkları güldürü, eğlence, sohbet tadındaki konuşmalarına. Aileden zengin, tarlası, bahçesi, apartmanı, serveti ile tanınan Kurban ile komşusu uyanık Ali muhabbet ederler. Ali muziplikte ve uyanıklıkta iyi, Kurban ise akıllı görünmeye çalışsa da biraz saf biridir.
Hatta derler ki yaptığı bir ticarette saflığı ve doğru konuşmasından dolayı ticarette kardan zarar ettiklerinden dolayı babası tarafından bolca fırça atılmış ve yalnız tarlayla uğraşması yetkisi ile ceza almış.
Uyanık Ali, Kurban’ı kafaya alıp eğlenmek peşindedir. Çağırır işyerine bir bardak çay ikram eder ve sormaya başlar;
-Ay Kurban bu yıl yerleriyi /tarlaları kastederek/ ne ekeceksen?
Kurban ne ekeceğine daha karar verememiştir ve ekim mevsimi yaklaşmaktadır. Bu heyecanla ne ekeceğine uyanık Ali’den bir öneri alır ve tarlasını eker fikri ile merakla sorar,
-Ay Ali bilmirem heç ne ekim, metel galmışam, ne eksem zarar edirem, buğday ekdim, meke ekdim, pancar ekdim hey zarar ettim… Sence ne ekmeliyem?
Bu soruyu duyan uyanık Ali hemen tasarladığı oyunu sergilemeye başlar.
-Eye ay Kurban men isdiyirem diyem sen yerlerini makarna ek, bu yıl o geder eken yoğdu. Sen eksen para kazanarsan..
Bu öneri üzerine Kurban hemen atlar ve tohumunu nerden alacam diye sorduğunda uyanık Ali anlar ki Kurban tezgaha düştü, hemen çok ciddi bir duruşla der ki;
-Ay Ali cümle alem bilir yerini sen bilmirsen, ne e*şeh adamsan?
Kurban hemen ant içmeye ve yerini bilmediğini söylemeye başlar. Bu da Ali’nin işine gelen ortamın oluşması demektir.
Ay Kurban bütün Iğdır tohumu (rahmetli) İranlı Ebdileli emiden alır, sende gedip alabilersen..
Kurban tekrar atılır tamam gedip alım da Ebdileli eminin dükkanı haradadı, bilmirem men?
-Uyanık Ali biraz da küfürlü laflarla ay ölesen seni, Kars caddesindedi yüz yıldı, di get al…
Kurban biner arabasına saf saf gider İranlı Ebdileli emiyin dükkanını bular ve içeri özünü atar diyer ki Emi men yerlerimi makarna ekmek istiyirem, tohumu sende varmış, 50 dekar yere kaç kilo gider ona göre veresen tohumu.
Ebdileli emi bunun saflığını ve kandırıldığını anlar ve derki;
-Oğul, sana kim demişse makarna tohumu var, sennen zarafat eliyip, şaka eliyip, sennen başını düzeldip, makarna tohumu diye bir tohum yoktur.
Uyanık Ali, Kurban ile yaptığı gülmeli sohbeti çevredeki esnaflara anlatır ve dinleyen herkes başlar gülmeye..
Parası, zenginliği olan Kurban ile araba yıkamak ile geçimini sağlayan uyanık Ali bu sohbet yaşanmamış gibi yine dostluklarına devam ederler…
Kurban ise makarnanın tohumdan olmadığını ve her söylenenin doğru olmadığını öğrenmiş olur…