ZAMAN NEDİR?
Oluş, gelip geçiş, değişme ve süreklilik biçimi; dönüşü olmayan bir doğrultuda birbiri ardından gitme. // Zaman, sürüp giden doğru bir çizgi olarak düşünülebilir; geriye doğru sonsuza değin uzanır (geçmiş), aynı zamanda ileriye doğru (geleceğe) akıp gider. Nesnel (objektif) zaman: Ölçülebilen zaman, ama kendi içinde değil, cisimlerin devinimiyle ölçülebilir. Uzaydaki devinimlerin sıralanması, zamanın da zaman kesimlerine bölünmesini sağlar. Modern fizik nesnel zamanın olmadığını ileri sürer. bak. görellik kuramı. Öznel zaman: Zaman bilincine dayanır, yaşantılara bağlıdır; nesnel olarak ölçülemez; duruma göre, yaşanılan zaman kısa ya da uzun görünebilir.
İki karşıt görüş filozofları böler. Bunlardan Isaac Newton ile bilinen görüş: zamanın evrenin kök yapısının bir parçası olduğunu söyler: Zaman olaylardan bağımsız bir boyuttur. Mutlak zaman ve mutlak mekan anlayışı vardır. Newton’un çağdaşı Gottfried Wilhelm Leibniz ise bu anlayışa karşı çıkmıştır. Metafizik ve teolojik açısından eleştirmiştir. Leibniz ve Kant ile anılan diğer görüş: zamanın olay ve olguları içeren ve hareket eden bir şey olmadığını söyler. Uzay ve sayı ile birlikte entellektüel bir yapı düşlerler. Zaman bir olay ya da bir nesne değildir, ölçülemez ve içinde yolculuk yapılmaz.
Zaman felsefesinde bazı farklı görüşler mevcuttur. Felsefede fatalizm- kadercilik görüşüne sahip olanlarca zaman bir senaryodan ibarettir. Kaderci görüşler her olayı kaderin bir parçası olarak tanımlar. Özgürlük ve seçim onlara göre bir yanılgıdır. Şimdiciler ya da bugüncülük olarak adlandırılan görüşe göre: geçmiş ya da gelecek olaylar var değildir. Şimdi, bir bıçağın keskin tarafıdır. Sağında ya da solunda olanlar şimdide barınamaz. Sonsuzcular ya da ezelciler ise bunun tam tersidir. Zamanın ontolojik doğasını ele alır. Zamandaki her nokta sonsuzculara göre eşit olarak gerçektir. Uzay ve zaman felsefesi olarak anılan düşünce tarzının bazı önemli isimleri: Albert Einstein, Gottfried Leibniz, Immanuel Kant ve Ernst Mach sayılabilir.