NARDUGAN: AYDINLIĞIN KARANLIĞI YENMESİDİR

Nardugan eski Türklerde yeni yıl bayramıdır. Nar = Güneş / Dugan = Doğmak, NARDUGAN = DOGAN GÜNEŞ, Türklerde “güneşin yeniden doğuşu” anlamına gelmektedir. Her yıl 21-22 Aralık arasında gündüz gece ile savaşır ve her zaman güneş galip gelir. Türklerde güneş çok önemlidir. İnançlarına göre gecelerin kısalıp gündüzlerin uzamaya başladığı 22 Aralık’ta gece gündüzle savaşıyor. Uzun bir savaştan sonra gün, geceyi yeniyor, aydınlık karanlık karşısında zafer kazanıyor. Aydınlığın karanlığa olan üstünlüğüdür. Güneşi geri verdi diye Tanrı Ülgen’e dualar ediyorlar. Duaları Tanrıya gitsin diye ağacın altına armağanlar koyuyorlar; dallarına çaput ve ipler bağlayarak o yıl için dilekler diliyorlar. Büyük şenliklerle akçam ağacı altında kutlamalar yapıyorlar.

Türk mitolojisinde gündüzün geceyi bu savaşta yendiği, en uzun gece olan 21 Aralık’tan sonra güneşin daha çok görünmeye başladığı, gündüzlerin uzadığı ilk gün olan 22 Aralık, yeni yılın ilk günü NARDUGAN’dır. Kutlama günü insanlar yeni, temiz güzel kıyafetler giyerler. Bu bayram için, önceden evler temizlenir. Yaşlılar, büyük babaları, nineleri görmeye gidilir, dost, komşu ve akrabalar bir araya gelerek birlikte yiyip içilir. Türk mitolojisine göre tüm akrabalar bir araya gelir ve özel yemekler hazırlanır. Birlikte yapılan özel yemek ve tatlılar bu bayramda, yakınlarla bir araya gelerek paylaşılır ve bayram kutlanırsa ömür çoğalır, uğur getirirmiş.

Orta Asya Türklerine ait olduğu bilinen bu geleneğin zamanla Mezopotamya ve Sümerlere hatta Eski Roma’ya etkisinin uzandığı ve bu gün kutlanmakta olan 1 Ocak yılbaşının temelini oluşturduğu düşünülmektedir. Ünlü Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ ; “Akçam ağacı yalnız Orta Asya’da yetişiyormuş. Araplar bu ağacı bilmezlermiş, bu yüzden olayın, Türklerden Hıristiyanlara geçtiği, bunu da Hunların Avrupa’ya gelişlerinden sonra onlardan görerek aldıkları söyleniyor. İsa’nın doğumu ile hiç bir ilgisi yok. Doğum, güneşin yeniden doğuşudur.” demektedir. Güneşin yeniden doğuşu; bir ‘yeni doğum’ olarak algılanıyordu. Yeni doğum 22 Aralık’ta “Nardugan” bayramı olarak Akçam ağacı altında kutlanıyordu. Türkler yeni yılı Akçam ağaçlarını süsleyerek, ateş yakararak ve dans ederek kutlarlar. Bu özel güne “NARDUGAN BAYRAMI” adını vermişlerdir.

Nardugan; bir Yeniden Doğuş Bayramıdır. Türklerin, tek Tanrılı dinlere girmesinden önceki inançlarına göre, yeryüzünün tam ortasında bir akçam ağacı bulunuyor. Buna hayat ağacı diyorlar. Zaman içinde tüm Türkler, ölümsüzlüğün simgesi olan ve Türk mitolojisine göre tüm insanların türediği ağaç olan Akçam ağaçlarını süslemişler ve altında çeşitli geleneksel oyunlar oynamışlar. Bu ağaçlar kutsal sayılmış ve insanların mutluluklarını, sevinçlerini tanrıyla paylaştıkları gün olarak kabul etmişler.

Türk mitolojisinde ÜLGEN iyilik tanrısıdır. Göğün 16. katında yaşar ve Kayra Han’ın oğludur. Gök Tanrı’nın oğludur ve gökyüzünün hükümdarıdır. Gök cisimlerini yöneten Ülgen; hava durumu, verimlilik, doğurganlık gibi konularla ilgilidir. Yani göksel ve mitolojik olayların ilk kaynağı olarak bilinir. Yıldırımla vurduğu yerin ise kutsandığı düşünülür. Ülgen’in 7 oğlu ve 7 kızı vardır.

İnsanların koruyucusu Tanrı Ülgen, gökteki sarayında oturarak geceyi, gündüzü, güneşi yönetiyordu. Yeni yılda dualarının kabul edilmesi için Ülgen’in çok sevdiği bir çam ağacının dallarına renkli kurdeleler, çaputlar bağlayarak süslüyor ve yanına hediyeler bırakıyorlardı. İnsanlar aydınlığın karanlığı yenmesini kutluyordu. Hayat ağacı da tek di. Canlıların hayat kaynağı idi, daima canlı ve diri idi. NARDUGAN BAYRAMI KUTLU OLSUN.

ŞANVER SARISALTUN 17.12.2024