WİLLİAM EWART GLADSTONE KİMDİR?
Büyük Britanya’nın dört kez Liberal başbakanı Gladstone, Viktorya döneminin baskın siyasi figürlerinden biriydi ve İrlanda için iç hukuk da dahil olmak üzere çok çeşitli konularda tutkulu bir kampanyacıydı.
William Ewart Gladstone, 29 Aralık 1809’da müreffeh bir tüccarın oğlu Liverpool’da doğdu. Eton ve Oxford Üniversitesi’nde eğitim gördü ve 1832’de Tory olarak parlamentoya seçildi. Başından beri iz bıraktı ve Robert Peel’in 1834-1835 hükümetinde gençlik ofisleri açtı. Yavaşça liberalizme doğru ilerlemesine rağmen, Gladstone Peel’in Muhafazakâr kabinine girdi. Muhafazakârlar 1846’da bölündüğünde, Gladstone Peel’i Liberal-Muhafazakâr hale getirirken izledi. 1846 ve 1859 arasında Gladstone politik olarak izole edildi, ancak nihayetinde şansölyenin şansölyesi de dahil olmak üzere bazı kabine görevlerine sahipti, ancak sonunda üç kez tutacağı bir pozisyon.
1859’da, Liberallere katıldı ve 1867’de ve ertesi yıl başbakan olarak ilk kez lider oldu. Hükümeti ulusal bir ilköğretim programı oluşturdu ve adalet sisteminde ve kamu hizmetinde büyük reformlar yaptı. İrlanda her zaman Gladstone’a odaklanıyordu. 1869’da İrlanda Protestan kilisesini kurdu ve haksız toprak ağalarını yenilemek için bir İrlanda Toprak Yasası’nı kabul etti. 1874 genel seçimlerinde ağır bir yenilgi Gladstone’un rakibi Benjamin Disraeli’nin Muhafazakâr başbakan olmasına ve Gladstone’un Liberal lider olarak emekli olmasına yol açtı. Muhafazakârlara Balkanlar’daki Türk vahşetine – ‘Doğu Krizi’ne – yanıt vermemeleri nedeniyle saldıran müthiş bir hükümet rakibi olarak kaldı.
1880’de Gladstone ikinci kez başbakan oldu ve bunu iki yıl şansölye ofisi ile birleştirdi. General Charles Gordon’u Hartum’dan kurtarmada başarısız olması ve diğer emperyal meselelere yavaş tepki vermesi ona pahalıya mal oldu ve 1885’te hükümetin bütçesi yenildi ve istifa etmesini sağladı.
Gladstone’un üçüncü (1886) ve dördüncü (1892-1894) başbakanlık görevlerine İrlanda’daki ev idaresi için haçlı seferi hakim oldu. Görev dışı olduğu yıllar da bu konuya ayrıldı. 1886’daki ilk ev kuralı tasarısı Liberal Partiyi böldü ve reddedildi. 1893’te Lordlar Kamarası tarafından başka bir ev kuralı tasarısı reddedildi. Gladstone, kabinesi ile giderek daha fazla anlaşmazlığa düştü ve 1894’te istifa etti. 19 Mayıs 1898’de kanserden öldü ve Westminster Manastırı’na gömüldü.