BAĞIŞLAYIN BENİ ; Pardoon ! NAFİ ÇAĞLAR

Yüzyıllar önce Fransızlar Paris’in ortasından akan Sen nehri kıyılarına gelir, kayıkçılara “Pardonne moi“ diye seslenirlermiş. Ellerindeki pis! olan nesne kayıkçıların üstlerine düşmesin veya sıçramasın diye güya kibarlık! gösterirlermiş. Çünkü, ellerindekini ırmağa atıyorlarmış. O yüzyıllarda Osmanlı Devleti ‘nde Paris’e atanan büyükelçiler gitmek istemezlermiş. İstanbul’da Türkler’in hamamları varmış. Paris’te Fransızların hamamları yokmuş. Kokulardan rahatsız olurlarmış. Gün olmuş devran dönmüş, Osmanlı Devleti yerinde sayarken, Fransa ilerlemiş ve Osmanlıyı geçmişmiş! Yani 19.yy.a gelindiğinde, durum tersine dönmüş ve Paris’e gitmek moda ( mode ; Fr.) olmuş! Bu süreç 1839 Tanzimat fermanıyla başlamış ve Osmanlı Devleti’nin yıkılışına kadar devam etmiştir. Yenilenme hareketleri çerçevesinde Osmanlı Devleti eliyle, okumaları için Fransa’ya, öğrenci gönderilmiş. Bu öğrenciler okumuşlar, gezmişler, Fransızca öğrenmişler, çeşitli ortamlara girmişler ve gün olmuş geri dönmüşler. Gelirken çantalarında Fransız yazarların kitaplarıyla birlikte binlerce sözcük almış gelmişler. Bunların başında ise “Pardon mua” ifadesi yer almıştır. Kimisi yazar, kimisi şair, kimisi memur vb. olan bu öğrenciler bu sözcüğün Türkçe’ye “pardon” olarak girmesine ve dilimizin kirlenmesine sebep olmuşlardır. Bu sözcük dilimizi o kadar kirletmiş ki, zaten Yüzde Doksan’ı okuma yazma bilmeyen Türk halkının bile tamamına yayılmıştır. Tarladaki çiftçiden, dağdaki çobana kadar herkes bu sözcüğü bilir ve kullanır olmuşlardır. Günümüzde de bu durum böyle değil mi?
Toplu Taşıttasınız ; bir elinizde eşya diğer elinizle tavana tutunmuş, arada duruyorsunuz. Birisi arkadan size dokunuyor veya sesleniyor pardon…Ne demek istiyor? “yol verir misin?” veya “çekilir misin?” ya da “geçebilir miyim?” Vatandaş bunların hiç birisini söylemiyor. İlla ki Fransızca pardon diyecek. Çiftli koltukta birisi oturuyor. Diğeri de yanına gelip sesleniyor pardon... Ne demek istiyor? “Biraz çekilir misin? Biraz öteye gider misin? Biraz toparlanır mısın?” veya “ayağını çeker misin” ya da “dik oturur musun?” Vatandaş bunların hiç birisini söylemiyor. İlla ki Fransızca pardon diyecek. İyiliksever bir vatandaş bir gence sesleniyor pardon… Ne demek istiyor? “şu yaşlıya yer verir misin?” İnmeye çalışan birisi sesleniyor pardon… Ne demek istiyor ? “Düğmeye dokunur musun? Düğmeye basar mısın?” Koltuktan kalkıyor sesleniyor pardon… Ne demek istiyor? “ayağını çeker misin? Geçit verir misin?” Kapıya yaklaşıyor ve sesleniyor pardon… Ne demek istiyor? “ inebilir miyim?” İlla ki pardon olacak! Değerli okuyucular ben sadece bir toplu taşıt içinde bu pardon sözcüğünün dilimizi ne kadar kısırlaştırdığını, kirlettiğini ve bozduğunu göstermeye çalıştım. Tırnak içindekileri sayarsanız, daha iyi anlaşılacağını umuyorum. Bir de yeni kuşağın seslerini incelterek ve uzatarak "pardoon" diye seslenmeleri beni aşırı derece sinirlendirmekte olup, kendimi çok zor tutuyorum. Ben kendi meslek hayatımda ise, elimden geleni yapıyorum. Öğrencilerime “pardon hocam” yerine “BAĞIŞLAYIN HOCAM” demeye alıştırıyorum. Bu konuda başarılı da oluyorum. Herkse üzerine düşeni yapmalıdır.

Şimdi size Türk Dil Kurumunun sayfasında ne yazdığını aktarayım.

pardon
isim, Fransızca pardon
"Özür dilerim, affedersiniz" anlamlarında kullanılan bir söz:

af, -ffı
Arapça ʿafv
1. isim Bir suç işleyeni, kusur veya hata yapanı bağışlama.

özür, -zrü
Arapça ʿuẕr

Tdk. Sonunda Türkçe sözcüğü yani BAĞIŞLAMA sözcüğünü yazabilmiş!..

Yazılış ; Pardonne moi
Okunuş ; Pağdon mua
Kökeni ; Fransızca
Türkçe’ye geçmiş durumu ; Pardon
Türkçe’ye geçiş zamanı ; 19.yy.2.yarısı
Türkçe’ye geçişi ; Öğrenciler aracılığıyla.
Yaygınlık ; Türkçe’de en yaygın kullanılan Fransızca sözcük.
Anlamı ; Kir, pis!...
SONUÇ ; Dilimizi en çok kirleten bu”pardon” sözcüğünü kullanmayalım. Yerine Türkçe “BAĞIŞLA” sözcüğünü kullanalım. Duyarlı olalım.

EĞİTİMCİ NAFİ ÇAĞLAR
5 Ocak 2024 Cuma / İstanbul