MENEKŞE ÜSTÜNE
.
Yozgat Gazetesi’nde bir haber. Haberin başlığı:
“Kavşak, Refüj ve Caddelere Menekşe Görseli. “
Haber şöyle: “Yozgat Belediyesi Kış mevsiminin gelmesiyle Yozgat Belediyesi çevre düzenlemesi çalışmaları çerçevesinde 20 bin menekşeyi toprakla buluşturdu.
Yozgat Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü ekipleri, kente daha estetik ve canlı bir görünüm kazandırmak için kavşak, refüj ve caddelere 20 bin farklı renkte menekşe dikerek şehrin çehresini güzelleştirdi…” (30 Kasım,2023)
.
Menekşeyi severim. Yozgat Belediyesi de menekşenin kadrini kıymetini biliyor. Düşünüp hayata geçirenlere teşekkür ediyorum. Ancak karakış kapıda. Bu dikilen menekşeler kışa kıyamete nasıl dayanacak? Soğuğa dayanabilir mi menekşeler? Doğrusu merak ediyorum.
.
Karacaoğlan’ın menekşe üstüne söylediği bir koşması var. Önce bu koşmayı yazayım:
.
“Kadir Mevlâm seni öğmüş yaratmış
Çiçekler içinde birdir menevşe
Bitersin güllerin harı içinde
Korkarım yüzüne batar menevşe
.
Yaz gelir de heveslenir bitersin
Güz gelince başın alır gidersin
Yavru niçin boynun eğri tutarsın
Senin derdin benden beter menevşe
.
Senin meskenindir kayaların sengi
Kokusu menevşe güldür irengi
Aradım dünyayı bulunmaz dengi
Güzel yatağında biter menevşe
.
Bakmaz mısın Karac’oğlan haline
Garip bülbül konmuş gülün dalına
Kadrin bilmeyenler alır eline
Onun için eğri biter menevşe”
.
“Karacaoğlan Bozlağı” diyenler var bu koşmaya. Ben “Menekşe Bozlağı” diyorum. Şekip Şahadoğru öyle bir okur ki bu bozlağı gayri kalsın. Dilhun olursunuz, giryan olursunuz.
Ben de okurum. Bizim Osman zaman zaman söylememi ister: “Abi şu menevşeyi söyle de dinleyelim.” der. Ben de çalar söylerim. Efkarlanırız.
Nasıl efkarlanmazsın kardeşim? Karacaoğlan dört dörtlüğün tamamında menevşeyi anlatmış. İçinde insan hem var hem yok. Son dörtlüğün son dizesinde noktayı koymuş:”Senin derdin benden beter menevşe”. Ah, ah ki ah!
.
Silifke-Mut yöresinin sevilen bir türküsünde menekşenin çiçekler içinde tekten olduğu vurgulanır. İşte o kıta:
.
"Çiçekler içinde menevşe baştır
Güzeli gösteren göz ile kaştır
Gurbete gidiyom mektup ulaştır
Mektup ile konuşalım bir zaman"
.
Birlik dirlik çağrısı yapar menekşeli bir dörtlükte Gülten Akın. Der ki:
.
"Çiğdeme sor, çiçeğe sor
Tek açan menekşeye sor
Ayrılık getirir ayrılıklar
Birleş, demedim mi"
.
Bir de Hacı Taşan’ın menekşeli bir türküsü var. Bu bir kırık hava. Oyun havası. Bu türküyü yazmazsak hatırı kalır:
.
“Ne guzel yakışmış allar Ayşe’ye
Boyunu benzettim mor menekşeye
İnsaf et de bir kere gel koşeye
Seni vermem yad ellere ellere vay
.
Lavanta doldurmuş billur şişeye
Boyunu benzettim mor menekşeye vay
.
Menekşe goymuşlar gulün adını
Almadım dünyadan ben muradımı
Ben ölürsem garip goyun adımı
Seni vermem yad ellere ellere vay”
.
Bu türküde menekşe kendisine benzetilendir. Benzeyen, sevgili Ayşe’dir. Allar giymiş Ayşe. Endamına yakışmış.Öyle bir yürüyor ki salına salına. Giyerse eller bakışır, yürürse yollar yakışır demlerinde. Görmüş büyük manzarayı çileli âşık. Onu menekşeye benzetmiş . Menekşe de ne menekşe! Güllerin şahı menekşe... Gülün adı, menekşe olmuş. Öyle diyor Hacı Taşan:”Menekşe goymuşlar gulün adını…” Var mı ötesi? Bütün güllerin güzelliği menekşede toplanmış çünkü.