İnsan ihtiyaçları sınırsız mıdır?

"İnsan ihtiyaçlarının sınırsız olduğu" ibaresi daha iktisat biliminin tanımından başlayarak insanlığa malesef bilimsel bir alan üzerinden dikte edilmiş ve edilmekte olan kapitalist bir algıdır. ("Dikte" sözcüğünü Latince kökendeki "kelimesi kelimesine yazdırmak" manası nedeniyle tercih ettim.)

Aslında dikkatle bakıldığında insanın ihtiyaçlarının sınırsız olmadığı, iktisat bilimi içerisinde yine kendi teknik terimsel anlatımlarıyla bulunabiliyor. Özellikle de "Marjinal Fayda" kavramı doğru anlaşılırsa sınırsız ihtiyaç diye bir şey olmadığı rahatlıkla görülecektir. Basit bir örnekle anlatalım.

Çölde kalıp çok susayan bir kişi ölmek üzere iken (ya da kendini öyle hissederken) bir su deposunun başına ulaşıyor. O anda ne düşünecektir: "Ben bu deponun içindeki suyun hepsini içerim".

İlk içtiği yudum kendisine en büyük marjinal faydayı sağlayacaktır. Sonraki 5 - 10 yudum da belki yaklaşık aynı seviyede yarar sağlayacaktır. Sonra her bir yudumun sağladığı fayda azalmaya başlayacaktır yavaş yavaş. Ama yarım litre, bir litre, iki litre, üç litre derken bir süre daha içtikten sonra artık içemez hale gelecektir ve birkaç saat önceki bütün susuzluğunu da unutacaktır. Deponun kim bilir ne kadarı içilmemiş kalacaktır.

Hatta daha da fazla içmeye devam ederse bu kez bir eziyete dönüşecektir.

Özetle marjinal fayda azalarak aşağıya doğru iner. Toplam fayda ayrı bir şeydir, her birimden elde edilen marjinal fayda ise bambaşka bir şeydir.

Bu örneği bize üniversitede okurken (malesef şu an adını hatırlayamadığım) hocamızın biri anlatmıştı. Konuyu şöyle tamamlamıştı: İnsanların ihtiyaçları sınırsız değildir, insanların istekleri sınırsızdır.

Ben de eklemek isterim: İnsan midesinden tüm dünyayı geçiremez, yeryüzündeki tüm zenginliği elde edemez. Zorlamanın gereği yok. Açgözlülüğe de gerek yok. Bu uğurda yeryüzünde bozgunculuk yapmanın gereği de yok.