SAYFA 1
Aşkın sırrı, denizler mürekkep, ağaçlar kalem ve felekler divit bile olsa
yazılamaz.
(Lokman;27

"Fikr iderem ki yazayım zerrece ışk sırrını
Bahr midâd ağaç kalem tâs-ı felek devât olur "

Âşığın ettiği âhlar gökyüzüne yükselirken, gökyüzünün sayfalarını tıpkı bir
kalem gibi karalar.
ATA BENZETİLMİŞ
Kalem atının dizginleri şairin elindedir.
" Ne mümkindür Rızâyî gest-i dest-i vasf-ı hâl itmek
Serâbistân-ı hayretde kümeyt-i hâme kalmışdur..." Rızâyî G.50/5
BÜLBÜLE BENZETİLMİŞ
Bülbülün gagası şekil itibarıyla kalem gibi düşünülmüştür.
Sevgiliyi övücü sözler yazan kalem, gül yaprağına (sevgili) gagasıyla aşk sözleri
yazar:
Efendim söyleten anı kemâl-i i’tibârındır
Kalem lûtfunla güya bülbül-i bâğ-ı belâğatdır..
BULUTA BENZETİLMİŞ
Yağmuru yağdıran kalem;
Mana, gülbahçesi;
şairin nefesinin feyzi de bahar rüzgârıdır. Hayal çemenistânını yeşerten orada
manalar bitiren de kalemdir:
Gülşen-i manâya feyz-ı nefesim bâd-ı bahâr
Çemenistân-ı hayâle kalemim ebr-i matîr.
ELİF HARFİNE BENZETİLMİŞ
Elif harfi klasik Fars ve Türk edebiyatlarında remiz, telmih ve teşbih unsuru
olarak sevgilinin başta boyu olmak üzere çeşitli vasıflarını ifade etmek için
yaygın şekilde kullanılmıştır.
Bu harf ayrıca tasavvufi edebiyatta da farklı
manalar taşıyan bir terim niteliği kazanmıştır. Manzum eserlerde sevgilinin
boyu, uzunluğu ve düzgünlüğü sebebiyle elife benzetilmiştir.
Sevgili elif boylu
olarak nitelenir
Aşağıdaki beyitte ise kalem, şekil itibarıyla Arap Alfabesi’ndeki elif ( ا (
harfine benzetilmiştir. Nun harfi divit olunca elif de kalem olacaktır:
Sıfat-ı kâmet ü ebrûsını yazmaga felek
Elif ü nûn olur ey Emrî devât ile kalem Emrî .
EJDERHAYA BENZETİLMİŞ
Ejder, diğer bir isimle ejdehâ büyük yılan demektir. Rivayete göre kendi
eceliyle ölmeyip mutlaka başka birisi tarafından öldürülürmüş.
Yüz sene
yaşayan yılanların ejdehâ olduğu söylenir. Edebiyatta daha çok sevgilinin
saçlarının yerine kullanılır. Sevgilinin saçları kıvrım kıvrım olması yönüyle
ejdehâyı andırır.
Tılsımlı hazineleri de ejdehâların beklediğine inanılır.
Aşağıdaki beyitte ise ejder (ejdehâ) şekil itibarıyla kaleme benzetilmiştir. Ejdere
benzeyen kalem gönül hazinesinin bekçiliğini yapar:
" Pâsbân olmuş bir ejderdir kalem genc-i dile
Ki o gencin şeb-çerâğ-ı pâsbânıdır sözüm. "
HÂRÛT’A BENZETİLMİŞ
Hârut, Mârût ile birlikte divan şiirinde ismi geçen sihir ve büyü ile
ilişkilendirilmiş meleklerdendir.
Sihir ve büyü noktasında Hârût ve Mârûtla
ilgili telmihler ve mazmunlar oluşmuştur.
Şairler hünerlerini göstermek maksadıyla şiirlerini büyülü sözler, kendilerini
de sihirbaz olarak nitelemişlerdir.
Şair de şiir yolundaki büyücüdür.
Onun kalemi büyülü
sözler yazar:
"Hidîvâ bir sözüm var onu dahı söyleyim bârî
Çü Hârût eylemişken ser-nigun kilki benân üzre. "
ASA’YA BENZETİLMİŞ
Hz. Mûsâ’nın mucizelerinden birisi de âsâsıdır. Âsâ, diğer büyücülerin sihirle
meydana getirdikleri yılanları yutarak sonra tekrar âsâ olmuştur. Bu mazmun
etrafında yoğunlaşan şairler, kalemi âsâya benzetmişler, şairlik güçlerinin
diğer bütün şairlerin güçlerini yendiği imajını oluşturmuşlardır.
" Kalemdir mahv eden âsârın ol sihrin ki destinde
Kelîm-i tab’ımın âteş-fesân gûyâ bir ejderdir "
GÜVERCİNE BENZETMİŞ
Şair aşağıdaki beyitte kalemi
güvercine benzetirken, mana gülünün ve sözlerin şahını da bu güvercinin
yemi olarak düşünmüştür:
"Giriftedür gül-i ma’nâ vü şâh-ı elfâza
Kebûter-i kalemün dâm u dânesin bilürüz "
OLUĞA BENZETİLMİŞ
Sözler âb-ı hayat olunca, kalem
de o suyun aktığı bir oluk (lule) olacaktır:

"Kalemin lûle sözün âb-ı hayât u tab’ın
Hızr-ı dil-zinde-i ser-çeşme-i irfân etmiş "

"Ka’be-i ‘âtıfete altun olukdur kalemiñ
Mihbereñ teşne-i ihsânıña bi’r-i zemzem"
KİBRİTE BENZETİLMİŞ
"Zer-i hâlis gibi rengîn olup gitmekde eş‛ârun
Elünde hâme ey Bâkî meger kibrît-i ahmerdür "