KUDDUSİ, Tarik-ul Kur’an Tefsiri
KAF SÛRESİ

27-قَالَ قَرِينُهُ رَبَّنَا مَا أَطْغَيْتُهُ وَلَكِن كَانَ فِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ
(Dünyada) arkadaşı (olan şeytan) şöyle der: "Ey Rabbimiz, onu ben azdırmadım. Aksine o derin bir sapıklık içindeydi."
İnatçı, hayra engel olan, saldırgan ve şüpheci olan kâfir insanların, dünyada iken dost edindikleri yandaşları şeytan, âhirette onlardan uzak duracak ve Allah’a şöyle diyecektir: "Rabbimiz, ben onu azdırıp İnkârcılığa düşürmedim. O, kendisi doğru yoldan uzaktı. O, derin bir sapıklık içindeydi.
Başka bir âyet-i kerime’de ise şöyle buyurulmaktadır: "Allah’ın emri yerine gelince şeytan şöyle der: "Şüphesiz Allah size gerçek bir vaadde bulunmuştu. Ben de size vaadde bulunmuştum. Fakat vaadimi bozdum. Benim, sizin üzerinizde bir nüfuzum yoktur. Fakat sizi sapıklığa çağırdım. Siz de bana uydunuz. O halde beni kınamayın, kendinizi kınayın. Artık ne ben sizi kurtarabilirim ne de siz beni. Daha önce beni Allah’a ortak koşmanızı reddediyorum." Elbette zalimlere can yakıcı bir azap vardır. (İbrahim 22)
تفسير مقاتل
قال قرينه يعني صاحبه وهو شيطانه الذي كان يزين له الباطل والشر ربنا ما أطغيته فيما يعتذر إلى ربه يقول : لم يكن لي قوة أن أضله بغير سلطانك ولكن كان في
ضليلٍ بعيدٍ
تفسير البغوي
{ قال قرينه }، يعني الشيطان الذي قيض لهذا الكافر { ربنا ما أطغيته }، ما أضللته وما أغويته، { ولكن كان في ضلال بعيد }، عن الحق فيتبرأ عنه شيطانه، قال ابن عباس و سعيد بن جبير و مقاتل (( قال قرينه )) يعني الملك، (( ربنا ما أطغيته ))، يعني ما زدت عليه وما كتبت إلا ما قال وعمل، ولكن كان في ضلال بعيد، طويل لا يرجع عنه إلى الحق

28-قَالَ لَا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ وَقَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُم بِالْوَعِيدِ
"O esnada (Allah) buyurur: huzurumda çekişmeyin. Ben size daha önce uyarı göndermiştim."
"Benim huzurumda çekişmeyin." Maksat kâfirler ile onlarla birlikte bulunan şeytanlardır.
El-Kuşeyri: İşte bu âyet, onun arkadaşının şeytan olduğunun delilidir.
"Çünkü Ben size önceden tehdidimi" gönderdiğim elçilerim, peygamberlerim aracılığı ile "muhakkak göndermiş idim.
تفسير الخازن
قالَ اللّه تعالى : لا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ أي لا تعتذروا عندي بغير عذر
وقيل هو خصامهم مع قرنائهم
وَقَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ بِالْوَعِيدِ أي بالقرآن وأنذرتكم على ألسن الرسل وحذرتكم عذابي في الآخرة لمن كفر
تفسير الماوردي
قوله عز وجل : { قَالَ لاَ تَخْتَصِمُواْ لَدَيَّ } فيه وجهان :
أحدهما : أن اختصامهم هو اعتذار كل واحد منهم فيما قدم من معاصيه ، قاله ابن عباس .
الثاني : أنه تخاصم كل واحد مع قرينه الذي أغواه في الكفر ، قاله أبو العالية .

29-مَا يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ وَمَا أَنَا بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيدِ
"Benim katımda söz değiştirilmez. Ben kullara asla zulmedici değilim."
"Benim yanımda söz değiştirilmez" âyeti ile yüce Allah’ın:
"İyilikle gelene bunun on misli vardır. Bir günah ile gelen de ancak onun misliyle cezalandırılır." {من جاء بالحسنة فله عشر أمثالها ومن جاء بالسيئة فلا يجزى إلا مثلها} (En’am,160) âyetinin kastedildiği söylendiği gibi; "Cehennemi bütünü ile cinlerden ve insanlardan elbette dolduracağım."{لأملأن جهنم من الجنة والناس أجمعين} (es-Secde,13) âyetindeki durum hakkında olduğu da söylenmiştir.
el-Ferrâ’’ da şöyle demiştir: Benim huzurumda yalana yer yoktur. Yani söylenen söze bir şey ilave edilmeyeceği gibi ondan bir şey de eksiltilemez. Çünkü ben gaybı bilenim.
"Ve Ben kullara asla zulmedici de değilim."
Ben günah İşlemeyen kimseyi azablandırmam.
Yahya b. Muaz’ın bu konudaki şu sözleri ne kadar güzel: ”Vaad de, tehdit de haktır. Vaad, kulların Allah üzerinde haklarıdır. Yaptıkları zaman onlara vermeyi tekeffül etmiştir. Sözünde durmaya Allah’tan daha lâyık kim vardır?
Tehdit (vaîd) ise, Allah’ın kulları üzerinde hakkıdır. Cenab-ı Hak: ’Böyle yapmayın, aksi halde size azap ederim’ buyurmuş, kullar da onu yapmışlardır. Artık Allah dilerse affeder, dilerse cezalandırır. Çünkü bu O’nun hakkıdır. Allah için evlâ olanı da af ve keremdir. Zira O, çok bağışlayıcı, çok merhamet sahibidir.
Ama Allahü teâlâ kendisine şirk koşulmasını affetmez. Bu yüzden müşrikler hakkındaki tehdidini yerine getirir. Bunun dışındakilerden dilediğini bağışlar. O’nun (günahkâr) mü’minler hakkındaki tehdidine muhalefet etmesi caizdir.