Uzak

Uzağı, -yakın olmayan- olarak düşünmek ile yakını -uzak olmayan- olarak düşünmek aynı mantık! İkisinin de açıklaması -diğerinin karşıtı- olarak yapılıyor! Aslında uzaklığı, -yakınlık karşıtı- olarak tam açıklamış olmuyoruz! Erişimi kolay olana, "Yakın"; erişimi zor olana, "Uzak" denilebilir! Uzaklık erişimle belirleniyor!

Karşıtı ile "Bilmek", karşıtının sadece adını bilmekle olur zannı var! Yani bir şeyi bilmek için onun karşıtı olduğu söylenen şeyin sadece adını bilmekle hem o şeyi hem de karşıtının bilindiği zannı! Mesela "Uzak", "Yakın olmayan"; yakın ne? Yakın da "Uzak omayan-; kolaymış, ayrı ayrı bilmeye gerek yok ikisi de bilmeksizin diğeri üzerinden ifade edilebilir! Buna işaret etmemin nedeni şu; çok şey, böyle biliniyor zannı! Bir şeyi ifade etmek veya varlığını iddia etmek de "Karşıt" üzerinden yapılmaya çalışılır! İddia edilen bir şey için bir karşılık gösterildiğinde sanki iddia karşılığa dayanmış gibi düşünülür. Karşıtı da iddiaya dayandırıldığında, aslında karşıtı da olmayan bir iddia dayanaklı sayılır! Örnekle anlamaya çalışalım; "Ahmet’in kardeşi Mehmet!" Ahmet’in kimliği, -Mehmet’in kardeşi-; Mehmet’in kimliği, -Ahmet’in kardeşi- olarak bilindiğinde iki bilinmezin karşılıklı birbirine dayanak yapıldığı gözlemlenir! Birbirini doğrulayan ikililer, yanıltıcı veya eksik olabilir! Çocuklara anlatılan "Leylek getirdi", hikayesinde bile "Leylek", eğreti dayanak!

Uzaktan bahsediyordum; erişim açısından bakıldığında erişimi zor olan, uzak! Masadaki bardak için "Yakın" ifadesi kullanabilirim. Elimi uzattığımda erişebilirim. Aynı mesafedeki -bana yakın olan- bardak, bir kaç aylık bebek için "Uzak" olacaktır. Eski zamanlarda göklere ulaşmak için veya yakınlaşmak için kuleler inşaa edilmiş! Göğe yakın olanlar, yerdeki insanlara karşı üstünlük iddiasında bulunmuşlar. Sümer tabletlerinde, Gılgamış veya pek çok benzerlerinde, üstünlük göklerden gelir. Ayrıntıyı bilirsiniz!

Coğrafi keşifler, uzaklığın ulaşım araçlarıyla aşılmasıyla yapılmış! Günümüzde bile "Uzak" olarak düşünülen yerler var! Ulaşım imkanı olanlar için "Uzak" söylemi sınırlayıcılığını kaybeder! İmkanı olmayanlar için şehrin dışı bile "Uzak". Uzaklığın erişim ile alakalı olduğuna işaret etmek için bunları yazdım yoksa Uzak, -yakın olmayan- şeklinde kolayca ifade edilir ve anlaşılmasında bir sorun da çıkmaz!

Yıldızların uzaklığından bahsedilir! Gözlemlenen ışıkları, milyarlarca yıl veya ışık yılı öncesine ait! Yani gözlemlenen ışığın olduğu var sayılan yerde o yıldız an itibarı ile olmayabilir! "Zaman" konusunu diğer yazılarımda anlatmıştım. Kuantum alanda da erişim kolaylığı, uzaklığı azaltıyor veya tamamen kaldırıyor! Zaman ve kuantum konusu, uzun- ayrıntılı ve önemli! Uzaklığın somut madde ile yani ulaşım ile alakalı olduğu görünüyor. Soyut olarak uzaklık ise bir bilgiye veya düşünceye uzak olmak yani erişememekle anlaşılabilir! Erişilemeyen, uzak; erişilebilen, yakın!

Son tahlilde; her şeyi, karşıtının ismiyle bilmek veya bir "Karşıt" uydurmak ile bilmek veya izah ettiğini sanmak, yanıltıcı olabilir! Sadece popüler karşılıklarıyla bilmeye çalışmak işe yaramayabilir! Yaramıyor! Düşünmek ve akıl yürütmek gerek! Somut veya soyut her şey, bilim, akıl, mantık, matematik ile incelenebilir! Kısaca uzak, yakın edilebilir! Bilim ayna tutar! Aynaya bakmasa, kişiye burnunun ucu bile uzak olabilir! Bazı insan, mevzunun tam içinde görünür veya içinde sanır kendini ama çok çok uzağında olabilir! Benlik, aklın iddiası! Akıl, benlik üzerinden pas geçilebilir!

Saygılarımla,
Ahmet Bektaş