Evde Denemeyin

Bizzat tecrübe edilmeyen, tavsiye edilebilir mi? Yani insan sadece duyduklarını tavsiye edince, kendince vazifesini ifa etmiş oluyor mu?

Tavsiye edilenler gözlemlense, o da bir çeşit deneysel tecrübe sayılabilir! "Evde denemeyin!" uyarısını bilirsiniz! "Şuradan atla" tavsiyesi, gözlenmiş ise atlayanın muhtemelen kafa üstü çakıldığı gibi bir sonuç da pamuk gibi indiği bir sonuç da gözlemlenebilir. Pamuk gibi indiği gözlenmiş ise tavsiye edilir! Yani gözlenmediyse "Evde denemeyin!" uyarısı gerekir. Sonuç kesin değil ise bu uyarı yapılır! Etik olmayabilir ama tavsiye, sadece gözlem için de yapılabilir! "Sosyal deney", bilirsiniz! Tavsiyenin sonucunun, gözlenmesinin faydası şu; sonuç iyi ise tavsiyeye devam edilir! Sonuç kötü ise ilk sürüm, sonuçlarını yaşar ve gözlendiği için sonraki grup, kurtarılmış olur! Bir de hiç gözlenmeyen tavsiyeler var, olumlu veya olumsuz bir gözlem yapılmamasına rağmen tavsiye, doz artırılarak devam eder!

Temel, deneysel gözlem yapmaya karar verir. "Evde denemeyin", bir sineğin kanatlarını koparıp "Uç" der! Sinek uçmaz! Sonra bacaklarını koparıp "Yürü" der! Sinek yürümez! Temel’in deney sonucunda vardığı kanaat şudur! "Kanatları ve kolları kırpılan sineğin kulakları duymii!"

Bir tane daha gelsin; bir dere kenarında Temel’e biri sormuş, "Ha bu dere derun midir?". Temel, "Beline anca gelir!". Adam dereye girince, neredeyse boğuluyormuş. Güçlükle çıkıp Temel’e sitem etmiş. Temel, "Benim yalanım yok; demin bir ördek karşıya geçti, su beline anca geliyordu!"

Son tahlilde; sonu belli olmayan tavsiyeler, sorun çıkarabilir! Deneysel olmayan sonuçlar da belirsizdir! İyi niyetli de olsa deneylerden, Temel gibi sonuç çıkaranların tavsiyesinden da sakınmak gerek!

Saygılarımla,

Ahmet Bektaş