Mış Gibi

Bu konuda elbet yazı ve kitap yazıl/mış. "Mış" diyorum, hepsinden ve içeriklerinden haberim yok! "Mış gibi", aslında haberi olmamak! Olmayanı, olmuş gibi sunmak veya kabullenmek!

Neleri, "Mış" gibi yapıyoruz? Belki de insanın çoğu kabulleri veya eylemleri, "Mış" gibidir. Çünkü bunun manada isbatı yok. Yani bir kabulü veya eylemi, "Mış" gibi yapan ile yapmayanı ayıracak, manevi bir ayıraç yok. "Zan", ayıraç olmaz! Madde için ortadaki "İş", ayıraç olabilir!

En usta oyuncular, bebeklerdir. İsteklerini elde etmek için "Mış" gibi yaptıkları "Zan" edilir! Bazı bir yeri fazlaca acımış gibi yaparlar, bazı istediklerini yaptırmak için şirinleşirler! Basit hareketlere gülmeleri, belki de büyükleri kafaya almak içindir. Sonuçta onun gülmesinden büyükler hoşlanıyor, o da amacına ulaşmış oluyor.

İnsanın tüm eylemlerinin, "Mış" gibi olduğu zannını önemsiyorum. Özellikle ortada pozitif bir üretimin olmadığı işlerde, "Mış" gibi yapmak çok kolay ve yaygındır. Şair, "Mış" gibi yapabilir, yazar da öyle. Yazdığı şiirdeki aşkı, "Mış" gibi anlatabilir. Kahramanlığı, ideolojiyi, coşkuyu da abartarak anlatabilir. Anlatımın isbatı gerekmez! Ama bir cerrah, "Mış" gibi yapamaz! Hastaların ölmesi, işi bozar. Mesleği gereği nasihat eden birini düşünün, "Mış" gibi yapabilir! En güzel sözleri, en yüksek, ulvi sözleri, sıralayabilir! Bunların arkasını doldurması, genelde beklenmez veya doldurması mümkün değildir! Zeus’u öven bir şairin, Zeus gibi olması zaten beklenmez! Bu iş, kelepir; "Mış" gibi yapılabilir. "Ainesi iştir kişinin, lafa bakılmaz!" kapsamında olan işlerde "Mış" gibi yapmak, sorun çıkarır. Buna ramen bazı ürünler, "Mış" gibi yapılabilir ama "Mış"ı çabuk çıkar. Orjinal olmayan yedek parçaları bilirsiniz. Bazı merdiven altı ürünleri de bilirsiniz! "Mış" gibi yapılanlar, hemen sırıtır!

Sanat alanında "Mış" gibi yapmak, eserin kalitesinden anlaşılır! Duyulara hitap eden yani görsel, işitsel olanlarda, o kadar kolay değildir! Şiirde belki kolay, o dahi şiirden anlayana takılır! Ama nasihat öyle değil; en kral nasihatleri ezberleyip "Mış" gibi sunmak, o kadar zor değil. Eski zaman filozoflarının özlü sözlerini ezberlemek veya güncel popüler sözleri ezberleyip sunmak mümkün. Resim ve heykel gibi ya da imal edilen bir ürün gibi değil. Nasihatçiler kendilerinden katmadıklarında, daha da makbul olabilirler. Esası bozmamış olur. Ezberlediği yüksek bilgilere, kendisinden katmadığında zaten "Mış" gibi oluyor.

Son tahlilde; "Mış" gibi yapmayı, yabana atmamalı. Özellikle üretim ve teknoloji gerektirmeyen işlerde "Fayda" sağlayabilir. Destansı telkinlerde, coşturucu etki yapabilir! "Dedemin babası, öyle dürüst ve faziletliymiş ki haram yemezmiş, hayvanları incitmezmiş, temiz kalpliymiş, vatanını- milletini severmiş, haksızlığa göz yummazmış" Öyleymiş! Bir de "Miş" bile demeden, direk mevzunun içindeymiş gibi yapmak var! "Miş" demiyor ama olayın içindeymiş ya da şahitmiş gibi yapıyor.

Saygılarımla,

Ahmet Bektaş