Paradigma

Bakış açısını şekillendiren görüş. Modelleme. Olay ve olgulara dair oluşturulan görüş, bakış. Görüş, bakış ve modelleme ile oluşturulan kanaat. Kabul görenleri de topluca ifade eder. İdeal durum. Bilimsel fenomenleri- kabulleri açıklayan model, kavramsal çerçeve- ideal teori. Araştırma kurallarını ve standartlarını belirleyen, teorik çerçeve.

Tümevarım, verilerden yola çıkıp verilerin ulaştırdığı sonucu bulmak. Yeni buluşlara ulaşmak için mevcut verilerin sistematik kullanımıdır.

Tümdengelim, önceden belirlenmiş bir sonuca ulaşmak için verileri kullanmak. Sonuç, önceden belirlendiği için verilerin sonuca dair işletilmesi kaçınılmaz. Yeni buluş yoktur, zaten belirlenmiş olanın, aranmasında kullanılacak sistemin geliştirilmesi vardır.

Fenomen, somut duyularla algılanan ve deneme yoluyla olay ve nesneye dair oluşan öz gerçeklik. Kabul gibi.

Toplumsal alandaki fikir daralmasının ve yetersizliğinin sonuçları, paradigma değişimini gerekli kılıyor. Mevcut paradigma ile devem edilemeyeceği görüldü. Tüm toplumsal alandaki fenomenler, esastan gözden geçirilmek zorunda.

Tüm kabullerin gözden geçirilmesi, teker teker içeriklerinin yeniden yapılandırılmasını gerektirebilir. "Güzel- çirkin" belirlemesinde günümüze kadar kabul edilmiş esasların gözden geçirilmesinin getirdiklerini düşünelim. İç güzelliği mi, dış güzelliği mi, simetri mi, estetik mi? Belki hepsi, belki de hiçbiri. Maddi ve manevi sınırlamaların olmaması yeterli olabilir. "Mutluluk nedir?" sorusuna verilecek cevabın içeriğini düşünelim. Kişiye göreceli olsa da temelde, ihtiyaçların sınırlamasından uzak özgür davranış. Bu "Para" ile olur kanısı var. Paranın satınalamadığı durumlarda sığınılacak her ne var ise onlar.

Paradigma değişimi, kaçınılmaz. Mevcut kalıplar, yeterli olmuyor. Mevcut kalıplara zorla sıkışmaya çalışmanın imkansız olduğu durumlar kaçınılmaz olduğunda, paradigma zaten değişiyor. Hastalıkların sebep olduğu sonuçlara bakın. Hesapta olmayan pek çok şey, sosyal hayata girdi. Davranışlar değişmek zorunda kaldı. Teknolojik gelişmelerin de sonuçları kökten değişime sebep oluyor. Eski kalıplar, yetersiz kalıyor.

Son tahlilde; paradigma değişimi kaçınılmaz! Değişime direniş de olacak. Değişimin illa zararı olmaz. Değişmek zorunluluğu olmasa idi değişimden bahsetmeye gerek bile olmazdı. Zorunluluk karşısında değişime direniş, sürdürülemeyebilir. Değişimin zararlı olduğu kanısının bizzat kendisi, sorun çıkarabilir. Değişimi kendi kabullerimize yakın- uygun yapmanın önüne eski kabuller geçtiğinde, ne yeni ne de eskinin faydası olmayabilir. "Yeni" tabiri ile ifade edilen, eskinin yetersizliğini zaten gösteriyor.

Saygılarımla,

Ahmet Bektaş