Abartı

Olduğundan fazla göstermek. Olduğundan az göstermek de tersine abartı.

Olduğundan fazla göstermeye çalışmak veya olduğundan az göstermeye çalışmak, amaçlanan tesiri artırmak amacıyla yapılır. Genelde günlük kullanımda bir şeyin yeterli olmasını ifade etmek veya bir kusurun az olduğuna işaret etmek için kullanılır.

"Bu ip o kadar sağlam ki boğayı çeker!", "Az bir tamiratı var!" gibi günlük kullanımda rastladığımız ifadelerin abartılıp abartılmadığı ayrıca incelenir. İp, boğayı çekecek kadar sağlam olmayabilir ama kullanıcı sadece bir kova çekecek ise abartının bir zararı olmaz. Az denen tamirat, fazla olsa da yüzeysel olduğunda esasa dair olmadığında sorun çıkarmaz. Bunları da değerlendirir, muhatapları.

Çok veya az göstermeye ne gerek var? Günümüzde pazarlıksız satışlar daha yaygın olsa da pazarda, adından da anlaşılacağı gibi pazarlık yapma isteği olur. Bu nedenle satıcı, ürünün fiyatını biraz abartır ki alıcı indirim istediğinde gerçek fiyata kadar inebilsin. Bazı abarttığı fiyattan daha azını indirebilir. Böylece pazarlıklı satıştan alıcı yerine satıcı daha fazla kazanabilir. Pazarlıksız olsaydı marketlerdeki barkot fiyatı gibi alıcının pazarlıkta kaybı olmayacaktı. Yine de alıcı zaten 5 liraya alacağı ürünü, 6 liradan pazarlıkla indirip 5 buçuğa aldığında kendini tatmin edebilir. Tercihe bağlı.

Mehter yürüyüşünü bilirsiniz. 2 ileri, 1 geri; geriye yapılan adım, en son olduğundan geri gidildiği söylenebilir. Oysa 2 ileri, 1 geri aslında 1 ileri adımdır. Geri adım, pazarlığa benzer. Gömü altınlarını paylaşan kardeşlerin 3 bana, 1 sana şeklindeki taksimde itiraz eden kardeşe diğerinin "Tamam kendi payımdan senin payın kadar azaltıyorum, 2 bana 1 sana!" gibi. İkna olursa sorun çıkmaz.

Abartının-olduğundan fazla göstermenin veya "Azaltının"- olduğundan az göstermenin her zaman ve her durumda beklenen karşılığı bulmayacağı da hesaplanmalı. Ölçü ve tartı birimlerinin standart olmasının, sadece ticari alanda değil sanayide de önemi var. Günümüzde miktarlar o kadar önemli ki yemek- gıda sektöründe hassas ölçüler kullanılıyor. Kimyadaki ve sanayideki hassasiyeti düşünün. Bir vida ölçülü ise her yerde aynı ölçüyle açılmış yerinde sorunsuz kullanılır. Yani standart, her alanda işe yarar. Pazarlıkçı zihniyet ile standart her alanda aynı işlemez. Teknolojide tam uyum istenir. Yani bir ölçüyü, önce abartıp sonra azaltmak ürün geliştirmeyi engeller.

Son tahlilde; abartı veya "Azaltı", her durumda beklenen faydayı sağlamaz! Aksine güven sarsar bu da beklenen sonuca ulaşmayı engeller. Pazarlıksız şeffaf alım- satımda her şey ortadadır. Uygun bulan alır- satar. Ayrıca gereksiz abartı veya sonradan azaltı ile uğraşılmaz.

Saygılarımla,
Ahmet Bektaş