Basit

Sorunların çözümünde en etkili yol, en basit olandır. Kolay olan ile basit olanı da karıştırmayalım. Bazı kolay olan, basit olmayabilir. Basit olan, çözüme odaklı en kısa yoldur.

Bazı konularda basit çözümler, sonuç açısından kolay olandan daha etkilidir. Teknolojik ürünlerde sık rastlanır, karmaşık cihazların kullanıcı kaynaklı arıza durumunda işi nasıl zorlaştırdığı bilinir. Basit olan ise daha az arıza çıkarır, sonuç açısından kolay olmayabilir. Bazılarının gereksiz bulduğu teknolojik ürünleri bilirsiniz. Ben gerekli olanı örnek vereceğim; elektrikli çay- kahve makinesini. Çayı- kahveyi- şekeri- sütü ve daha başka eklenebilir, hazneye koy; makineyi çalıştır. Buna bir de bitmiş ürünü uzatan robot kol gibi bir ayrıntı eklenebilir. Mevcut teknolojide bu ayrıntı, basit olmayacak; sonuç açısından kolay da olmayacak. Ürünün hem fiyatı artacak hem de kullanım özel alanı gibi hassasiyet oluşacak! Ürün geliştirildiğinde kullanım alanı da düzenlendiğinde basitleşecek ve hem kolay hem basit olacak. Burada dikkat çekmek istediğim basitlik, kolaylığı sağlıyor. Kolaylık her durumda basitliği sağlamıyor. Basitliği, ilkellik olarak düşünmemek gerek çok karmaşık olsa da basit işleyişe sahip teknolojik ürünler olabilir, var!

Sosyal hayatta basit ve kolay, nasıl kullanılıyor. Genelde "Kolay" yol seçilir. Karmaşık da olsa kolay yol seçilebilir. Mesela sırf kolay olduğu için sosyal hayatta biliciler ve akıl vericilerin karmaşık açıklamaları, kolayca kabul görür. Oysa o konuda basit açıklama vardır ama toplumsal reflekse göreceli "Kolay" değildir. Basit konuların tekrar tekrar tırnak içi "Uzman" lara danışılmasının nedeni kolaycılıktır. Oysa o soruyu daha önce sormuş ve cevap almıştı, basit olanı uygulasa tekrar sormayacak! Kolay olmamasının sebebi, toplumsal reflekse bağlanabilir. Bunu biraz açayım. Deli fıkralarında sık rastlanır. İnsanlar basit olana değil, kolay olana odaklanır. Kolay olan bazı karmaşık olsa da yerleşik refleks, onu gerektirir. Fıkra şöyle; biri arabasının patlayan tekerini yedek ile değiştirirken, vidalar kanalizasyon menfezine düşer. Kişinin öğrendiği reflekse göre "Vidaları oradan çıkarmak!" en kolay çözümdür. Ona odaklandığı için basit çözüm perdelenir. Deli olayı görür ve diğer tekerlerden birer vida söküp tekeri yerine takmasını, geçici olarak yani servise kadar bu şekilde gitmesini söyler. Göreceli olarak delinin söylediği "Basit", diğerinin vidaları çıkarmak için çare araması "Kolay" yoldur.

Herkesin basit olarak halledebileceği veya bildiği konularda, tırnak içi "Uzman" görüşüne başvurmak kolay gelebilir ya da öyle bir refleks gelişmiş olabilir. Kolaycılık, bağımlılığa neden olmuş olabilir. Kolaycılık bağımlılığı, basit çözümleri göz ardı edebilir. Bilinen basit şeyleri, "Uzman- otorite" süzgecinden geçirme kolaylığı, basit şeyleri çözemeyen kolaycı bir zihniyeti oluşturabilir. Bildiğini, tırnak içi uzmana sorup aldığı karmaşık cevap ile aklı karışanlar olabilir.

Son tahlilde; aslında ben de konuyu basit anlatmaya çalışsam da konunun etrafında döndüm ki ortada basit olanı, okuyucu kendi görsün; kolaya kaçmasın.

Saygılarımla,
Ahmet Bektaş