“Üç maymunu oynamak” deyimi; gördüğü ve duyduğu bir olay hakkında görmeyen, duymayan ve konuşmayan anlamındadır. Söz konusu deyim, tam bir bireysel duyarsızlık ifadesidir. İçinde yaşadığımız toplumda bizi ve çevremizdekileri rahatsız eden birçok olay gerçekleşmektedir. Duyarlı ve onurlu bir vatandaş, bu olaylar karşısında sessiz kalamaz. Bir başka deyişle, “Bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın.” diyemez. Böyle bir anlayış, çağdaş insan anlayışına aykırıdır.

Çevremizde gelişen olayları şöyle bir gözlemlediğimizde bizi rahatsız eden birçok durumla karşılaşırız. Kadına şiddet, yolsuzluk, rüşvet, adam kayırma, sahtecilik, dolandırıcılık vb. pek çok durum çıkar karşımıza. İşte böyle durumlarda bireylerin davranışları ön plana çıkar. Kimileri bunlara tepki gösterirken kimileri sırtını döner.
Ünlü şair Nazım Hikmet’in bir şiirinde ifade ettiği gibi,

Ben yanmasam,
Sen yanmasan,
Biz yanmasak,
Nasıl çıkar karanlıklar aydınlığa?...

Ne var ki toplumda kişisel çıkarlarınız gözetmek için çevresinde gördüğü haksızlıklara sırt çeviren, bunları görmezden gelen pek çok insan vardır. İşte üç maymunu oynamak bunların temel felsefesidir. Böyle kişiler çevrelerinde yaşanan haksızlıkları görmez, duymaz ve bu konuda konuşmazlar. Çünkü böyle yapmazlarsa çıkarları bozulur, sömürüden paylarını alamazlar, dolayısıyla palazlanamazlar.

Üç maymunu oynayan kişiler, fırsat varken testilerini dolduranlardır. Bunlar, “El öpmekle ağız aşınmaz.” anlayışındadırlar. “Ölüye gider ağlar, düğüne gider oynar.”lar. “Öldü dayım, gitti payım.” diye üzülürler. “Ne kızı ver ne dünürü küstür.” düşüncesindedirler. Onlar için varsa yoksa çıkarlarıdır akıllarındaki. Böylesine çıkar düşkünü insanlardan erdemli onurlu davranış beklemek söz konusu olabilir mi? Olamaz kuşkusuz.

Düşünebiliyor musunuz? Çevrenizde eleştirilecek, yerilecek birçok davranış var. Ama siz bunları görmüyor, duymuyor ve anlatmıyorsunuz. Niçin? Çünkü görür, duyar ve anlatırsanız çıkarlarınıza ters düşer. Bu durumdan nemalanamazsınız. Dünyanız, nalıncı keseri gibi kendinize yontmaya odaklanmıştır. İşte böyle bir ortamda ortaya çıkıp çevresinde gördüğü aksaklıkları dile getiren kişiler, üç maymunu oynayan kişilerin bakış açısıyla ortalık karıştırıcıdır, düzen bozucudur, hatta vatan hainidir. Ne güzel değil mi?.. Bir yanda çevresindeki hiçbir sorunu görmeyen, duymayan, bu konuda konuşmayanlar; bir yanda bunların üstüne cesaretle gidip eleştirenler… Peki, sonuç ne? Üç maymunu oynayanların yücelişi, aksine davrananların hüsrana uğrayışı.

Bir toplum, gelişmek ve yücelmek istiyorsa bu üç maymunculara itibar etmemeli; aksine gördüğü aksaklıkları eleştiren, topluma yol gösteren kişilere saygı duymalıdır. Unutulmamalıdır ki nabza göre şerbet verenler, bugün sizin yanınızdaysa yarın bir başkasının yanında olacaklardır. Onlar esen yele göre yön değiştirmeyi alışkanlık edinmişlerdir. Bize gerek olan, onların düşünceleri değil; gerektiğinde bizi en acımasız biçimde eleştirenlerin düşünceleridir. Çünkü böyle kişilerin düşünceleri yaltakçılıktan uzak ve içtendir.

Kim güçlüyse ondan yana olan, çıkarı uğruna çevresindeki olumsuzlukları görmezden gelen insanların topluma bir katkısı olmaz. Onlar asalak gibidirler. Çıkarları için insanın kanını emen sülüklerdir.

Üç maymunu oynayanların yerine, güneş gibi olanları yeğlemek gerekir. Çünkü güneş gibi olanlar çevrelerindekileri aydınlatır, karanlığa set çekerler. Gerçekleri tüm çıplaklığıyla ortayla koyarlar.

Güneş varken karanlığa prim vermek intihar etmek demektir. Unutmayalım ki topluma gerçekten yararlı insanlar, kendi çıkarlarını değil; genelin çıkarlarını düşünenlerdir. Gördüğü aksaklıkları yılmadan, korkmadan haykıranlardır. Deve kuşu gibi kafasını kuma görüp olanları görmezden gelenler değil…