GÖZ ÜZERİNE
YAHYA AKSOY
"Her şeyi gören ancak kendisini göremeyen tek organ gözdür." Yaşamanın temel kaynağı,ruhun ve kalbin aynası, düşüncenin ışığı gözlerdir...
"Yüzün süsü gözdür,dilin süsü sözdür" diyen Uygur atasözü ile "Gözlerimizin rengi ne olursa olsun,gözyaşlarımızın rengi hep aynıdır" atasözü bize gözün yeri, önemi ve özlelliği hakkında fikirler vermektedir.
Hayatın ögelerinden önde geleni ve sevgi kaynağı, gönlün aynası olanı gözdür. "Göz görür, gönül sever."
Göz üzerine söylenmiş çok sayıda deyim, terim,atasözü, benzetme,öğüt ve fıkra bulnumktadır. İyi ve kötü, güzel ve çirkinlik yönlerinden anlamlar ifade eden sözlerde hayatımızı görürüz.Hayat gözdür, göz hayattır.
Bedduanın en ağırı "Gözün kör olsun" söyleminde ve mutluluğu paylaşma da " Gözünüz aydın olsun" sözünde gizlidir. "Gözümün nuru,canımın içi, Semerkant -Buhara’y ı değer gözlerin" söyleminde güzel ve önemli kentler en değerli ve en önemli organ olan gözlere benzetilir ve gözlerin güzelliği ve özelliği vurgulanmak istenir. "Ela gözlerini sevdiğim dilber..." diye türküler yakılır. Özdeyişler söylenir,öyküler, masallar anlatılır,kitaplar yazılır...
Göz-kulak olmak,göz ardı etmek, gözü gibi bakmak,göz gezdirmek,göz atmak,kem gözlü,acı sözlü, gözün -kulağında bende olsun, gözün çıksın,göz değmek, göz boyama,göz önünde bulundurmak gibi söylemlerin içeriğinde derin anlamlar,felsefe ve hep göz vardır.
Göz işareti ile anlaşmakta bazı bölgelerimizde yaygındır. Hindistan dizilerine yansıyan göz işareti ile anlaşma da ilgi çekicidir.Islıkla, gözle, el -kol işareti ile,beden dili ile haberleşme- anlaşma yolları da bulunmakta ve uygulanmaktadır.
Göz’ün yaşamda önceliği ve önemi öykülere, türkülere,romanlara, destanlara ve masallara da yansıtılmakta.Filmlere ve belgesellere konu olmakta.
Görme enli olmasına rağmen gönü gözü ve diğer duyargaları ile hayatı çok daha iyi, anlayan ve yorumlayan, türkülere aktaran Ünlü ozan Veysel’i ve diğerlerini tanıdıkça hayranlığımız artmakta...Sevdiğimiz şeylere "gözün gibi bak,gözün gibi esirge,gözün gibi koru..." deriz.
Kuşların, kedilerin,köpeklerin ve diğer canlıların gözleri de anlamlı ve değerlidir. İki ayı gözü iki ayrı renkte olan Van kendileri ünlüdür.Geceleri gözleri ışık gibi yanan böcekler çevrelerini aydınlatmakta ve insanlara ders vermekteler. İnsanlar, kekliklerin, ceylanların ve diğer canlıların güzel gözlerini hayranlıkla izler ve imrenerek gözetlerler.
Göz ve söz üzerine çok anlamlı deyişler vardır.İnsanı ve hayatı gözlerden okuyabilirsiniz.Ülkemize ve özgürlüğümüze de gözümüz gibi bakmalıyız…
Suyun çıktığı kaynak göze "suyun gözü" denmektedir.
"Gözler kara/Gözler kara/Sürmeli gözler kara/Öyle bir göz gördüm ki/Sürmesi gözden kara."
Gönlünüzün aynası olan gözünüze iyi bakın,İnsanlara derin bakın, gözlerinden görebilirsiniz.