SADAK’TA ANTİK SATALA’NIN KALINTILARI GÜN YÜZÜNE ÇIKIYOR
Yıllardır konuşulan fakat bir türlü başlanamayan Satala Antik Kenti Arkeolojik kazıları Gümüşhane İl Kültür Müdürlüğü ve Gümüşhane Müze Müdürlüğünün desteğiyle başladı. Kazı ekibinin başında Yrd. Doç. Dr. Şahin Yıldırım bulunmakta. Yaklaşık 15 kişiden oluşan kazı ekibi Haziran ayında Sadak’a geldi. Yaklaşık iki ayda yüzey araştırmalarını tamamlayan ekip, Ağustos ayı başında ilk kazmayı vurdu.
Kazı ekibi sondaj çalışmalarıyla çeşitli bulgulara ulaştı. Antik duvar, sütun ve kemer taşları yarım metre kazıldığında ortaya çıkmaya başladı. Kazı ilerledikçe Antik şehrin daha da ortaya çıkacağı anlaşılıyor. Ayrıca arkeologlar Antik kentten daha önce köylüler tarafından çıkartılan ve evlerin duvarlarında, bahçelerde, kapı önlerinde bulunan taşları da köyü gezerek tespit etmeye başladılar. Sadak köyünde yaşayan köylüler kazılardan dolayı memnun olduklarını belirtirken yetkililerden kazı ile beraber bölgede turizmi canlandıracak girişimlerde bulunulmasını istiyorlar. Bölgeye turizm tesisleri kurmak için yatırımcıların teşvik edilmesinin önemli olduğunu ifade ediyorlar.
Tarihi kaynaklara göre, Roma İmparatorluğu döneminde 15. Lejyon Lego Apollinares tarafından, antik dönemde garnizon olarak kullanılan Satala kenti, Anadolu ve Kapadokya’dan Karadeniz’e geçen yolların güvenliğini sağladı. Pers sınırında Romanın doğudaki son karakol görevini yaptı. Roma ve Bizans medeniyetlerinin hakimiyetinde kaldı. Roma İmparatorluğu’nun stratejik karakol olma görevini üstlenen kenti, Roma İmparatorları Trajan ve Hadrian tarafından da ziyaret edildiği biliniyor.
Bizans döneminde Perslerle yapılan savaşlarda hasar gören kalenin imparator Justinnais tarafından 535’de onarıldığı biliniyor. Ayrıca aynı döneme ait kent dışındaki kemerli yapının bu döneme ait olduğu biliniyor.
Bronz Afrodit Büstü İngiltere’ye Kaçırıldı
1872 yılında Satala Antik Kentine giden İngiltere’nin Trabzon konsolos yardımcısı Benotti Satala arazisinde bronz bir büste denk geldi. Büstü ve diğer objeleri yanında götürdü. Bulunan bronz Afrodit büstü daha sonra İstanbul’a ve İtalya’ya kaçırdı. İtalya’da Alessandro Castellani isimli şahısa sattı Castellani ise en sonunda eseri British Museum’a sattı. Bronz Afrodit heykelinin tüm vücudunun çıkarıldığı dedikoduları olsa da gövdesi hiçbir zaman bulunamadı. Bronz büstün üstünde çapa izi bulunmakta fakat suratı oldukça sağlam. Gözlerin değerli taşlarla ya da cam macunu ile doldurulduğu düşünülüyor. MÖ. 99 ila MÖ. 1. yüzyıla tarihlendiriliyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığından Satala Antik Kentiyle ilgili tanıtım ve bilgilendirme yapması bekleniyor. Oldukça geniş bir alanı kapsayan Satala Antik Kentinin oldukça fazla tarihi esere ev sahipliği yaptığı biliniyor. Dolayısıyla antik kentten öğrenilecek çok şey olduğu düşünülüyor. Daha önce buradan çıkarılan kandiller, yüzük taşları, armalar, testiler, madeni parça ve paralar İstanbul ve Erzurum Arkeoloji Müzelerinde, bronzdan yapılmış Afrodit büstü ise Londra British Müzesi’nde sergileniyor.

Nafiz NAYİR