SARIKAMIŞ FACİASI.
22 Aralık 1914 ve 15 ocak 1915 tarihleri arasında 1.dünya savaşı kapsamında Doğu cephesinde Osmanlı Rus savaşında vuku bulmuş ve Osmanlı ordusunun donarak şehit olduğu harekatın adıdır. Bu savaşta 32.000 asker donmuş, 15.000 kadarı hasta olmuştur, diğer kayıplarla birlikte toplamda 60.000 Osmanlı askerinin öldüğü söylenmektedir. Savaşın komutanı Enver Paşa’dır.

Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına göre Osmanlı zayiatları 60.000 ve Rus zayiatları 30.000’dir. Savaşın en hazin kısmı ise Osmanlı kayıplarının bir çoğunun Rus’lar ile yapılan çarpışmalarda değil de ağır soğuk hava koşulları yüzünden şehit olmasıdır. Ruslar; Türklerden 200 subay, 7000 eri esir, 20 makineli tüfekle 30 topu ganimet olarak almışlardır.
5000 kişi civarında esir alınmıştır. Bunlar tahmine göre Kırım’da domuz çiftliğinde çalıştırılarak ve aç bırakılarak ölmüşlerdir. Tarihçi-yazar Mehmet Niyazi, Sarıkamış harekatındaki şehit sayısının tüm belgelerde toplamda 23.000 olduğunu, 90.000 rakamının 60.000 kayıp veren Rusların yalanı olduğunu kaydeder.
Savaştan sonra İstanbul’a dönen Enver Paşa uzun bir süre Sarıkamış hakkında herhangi bir haber, bildiri, veya yayın yapılmasını engelleyerek sansür uygulamış ve Osmanlı halkı savaşta olup bitenleri uzun yıllar sonra öğrenebilmiştir.
1918 Mart ayında Brest-Litovsk Antlaşması ile Sarıkamış ve Kars geri alınmış, ama aynı yılın Ekim ayında Mondros Mütarekesi uyarınca eski sınırlara dönülmüş ve topraklar elden çıkmıştı.