Sevgili dostlar, bu yazımızda sizlerle toplumda çok önem arz eden bir konuyu “rol-model” yani gelecek nesillere örnek olma hususunu paylaşalım istedim.
Rol: Toplum içerisinde kişinin işgal ettiği statüye göre sergilemesi gereken davranıştır.
Model: Bir özelliğe sahip olan nesne ya da kişidir.
Rol-model ise; toplum tarafından kabul edilmiş örnek davranış sergileyen insanlar, başka insanlar tarafından “rol-model” olarak görülmektedir.
İnsanların özellikle çocukluk döneminden başlayıp, rol model edinme ve örnek alma ihtiyacı kaçınılmazdır. Taklit yoluyla öğrenme konusu burada kendisini göstermektedir.
Dikkat edersek birçok hayvan da yeni nesilleri taklit yoluyla eğitmekte, onları bu şekilde hayata hazırlamaktadır.
Bu husus elbette bizler yani insanlar için çok önem arz etmektedir. Bir çocuğun ilk model aldığı kişi; anne veya babasıdır. Abi, abla, diğer birinci derece yakınlar da bu konuyu tamamlar. Bu hususu suya atılan bir taşın oluşturduğu halkaya benzetmemiz uygun olur. Anne-baba en içteki halkayı temsil eder. Diğer yakınlardan başlamak üzere halka genişlemeye devam eder.
Özellikle anne-babalar olmak üzere, biz büyükler gelecek nesillere nasihatten ziyade rol-modellik yapmalıyız. Bu konuda yakın zamanda yaşadığım bir örneği paylaşmak istiyorum sizlerle.
Henüz ana sınıfına giden yeğenimle zaman zaman amca-yeğen gezmeye çıkarız. Sohbet eder, bazen O’na küçük hediyeler alırım. Yine böyle bir gün de marketten yiyecek almıştık; araca bindiğimizde yiyeceği ambalajdan çıkardı ve aracın camını açarak yiyeceğin kabını yola atmak istedi. Hemen müdahale ettim, ver o kabı bana çöpe atalım dedim. Araçtan indiğimizde o kabı aldı kendisi çöpe götürüp attı. O günden sonra böyle bir tablo ortaya çıktığında, amca çöpü nereye atalım diye sorar. Genellikle de çöpü kendisi götürüp çöpe atar. Yola ya da çevreye kesinlikle atmıyor. Dikkatimi çeken husus, ikinci kez çöpü sokağa atma dedirtmedi bana; artık bu davranış O’nun hafızasına yerleşti, alışkanlık halini aldı. Yani O’nun bir hayat tarzı oldu.
Bunun için bizler gelecek nesillere daha çok rol-model olmalı; onlara örnek teşkil etmeliyiz.
Hani bir atasözümüz var ya; “İnsan ancak ektiğini biçer.” Bizler gelecek nesillerin eğitimlerini gereği gibi yapamaz ise ah-vah-tüh çekeriz sonra.
Başka bir konu ise geçtiğimiz yıllarda hâkim arkadaşımla geçen muhabbette çok hoş bir hususa temas etmişti.
Kendisi Erdemli ’ye Mardin-Nusaybin’den gelmişti. (Kaza sonucu rahmetli oldu. Allah rahmet eylesin.) Sosyal konulara duyarlı bir yapıya sahipti.
Bir sohbetimizde dedi ki; “Hocam keşke şurada benim yerime bir hafta hâkimlik yapabilsen.” Sebebini sorduğumda ise; burada eş üzerine evlenme bir hayli çok. Genellikle de kız çocukları neredeyse babası yaşındaki kişilerle eş üzerine ikinci evliliği gerçekleştiriyor.
Bunun üzerine şahit olduğum bazı yaşanmışlıkları da ele alarak, rol-model olayının bu konuda en etkili faktörlerden olduğunu konuştuk. Kız çocuğu, kendi ailesinde özellikle babada ve diğer birinci derece yakınlarında bu tür evlilikleri gördüğünden, bu tür evlilik sanki çok normalmiş gibi geliyor. Dolayısıyla gençlerimizde bu hatalara kolay düşüyor.
Bazen paylaşırız ya; beyin bir süre sonra gördüğü anormal durumları normal olarak görmeye başlıyor. Yani düşündüğü gibi yaşamayanlar, yaşadığı gibi düşünmeye başlıyor.
Şayet bizler gelecek nesillere güzel olan rol-model oluşturmazsak, kendilerine olumsuz olan rol modelleri alır ise ah-vah-tüh çekmemeliyiz.