“Söz var padişah gibi oturur cümlenin başına,
Söz var yağlı kendir olur geçer boynuna.”(Bahaettin KARAKOÇ)
Bir atasözümüz de:Söz var, iş bitirr;söz var,baş götürür.demez mi?
Dilimizde sosyal,siyasi,dini, ve kültürel olarak yanlış anlaşılan,farklı algılan kavramlar vardır.Bunlardan kimi anlam genişlemesine,kimisi anlam daralmasına uğramış,kimi de argoya kaçmıştır.Çok anlamlılık tabiidir dillerde.Kızıl elma,yavuz, fıstık,yoldaş,üstad,şeyh,hemşeri vb.sözcükler bahsetme kistediğim..Kimimiz bu kavramları kullanmak istemeyiz,bunların yerine başka kelimeler kullanmaya özen gösteririz.
Yavuz kelimesi eskiden “yiğit “anlamındayken şimdilerde hinlik düşünmek,uyanıklık anlamına kaymış.Köylü,şehirli,dağlı kelimeleri de kentleşme,kültürel gelişme ile birlikte sahiplenilen,belli bir kesimi alt tabaka göstermeye,şehre sokmamaya kadar abartılı davranışlara iten bir kavram olmuş.Türk edebiyatında da Hasan Boğuldu hikayesi bu konuyu işleyen en güzel en hüzünlü bir öykü olmuştur..Yoldaş sözcüğünü samimi bulduğum bir arkadaşa karşı kullandım ve:Bana bir daha kullanma o kelimeyi iye tepki aldım.Neden kelimelerden korkarız ki,kullandığımız manayı belki jest ve mimiklerle bildirmeye çalışırken.Üstad kelimesi günlük yaşamımızda herkesin diline dolanmış vaziyette ne anlama geldiğini bilenimiz ve bilmeyenlerimiz de kullanır olmuş..”Şair-i Azam”lara verilen bu kavram yerli yersiz kullanılmamalı benim görüşümce.Aynı şekilde”şeyh,şeyhim,halk dilinde şıhım “sözcüğü de gelişigüzel kullanılanlardan..Hemşeri,hemşerim,kavramı gurbet ellerde aidiyet duygusunun tavan yaptığı zamanlarda sığınılacak liman olmuş,kendisi gibi giyinen konuşan,hatta yürüyen Anadolu insanımızca.Hemşo kelimesi argoya kaçar olmuş,veya belli bir kesimin kendine mal ettiği bir söz oluş.Üzülerek belirteyim ki”mal”kavramı da bu saydıklarım içinde.
Dilimizin çağa ayak uydurma,yeni gelişmelere karşı terimler üretme,yabancı dil baskılarından kurtarma gibi,güzel,edebi eserler üretme gibi büyük sorunları varken en iyisi ne söylediğimizi,nasıl söylediğimizi,hangi anlamı kastettiğimizi açık açık,vurgulu şekilde karşıya aktarabilmekte.
04.06.2014
Elbistan