Esasında aklıma gelen ve öğrenmek istediğim başka bir şeydi.
Asıl aradığımı araştırırken karşıma başka bir kavram çıktı. DEĞER.
Değer nedir diye baktım herkes kendine göre tarif etmiş.
Bir kısmı, tarif edememiş izah etmeye çalışmış.
Karşıma çıkan tariflerden bazıları şöyle:

Değer, birçok anlama geliyor.
Sosyoloji açısından: İnsanların iyiyi, doğruyu, güzeli ve çirkini tanımlamak için koymuş oldukları standartlardır.
Ahlaki açıdan: Bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut ölçü, bir şeyin değdiği karşılık, kıymet.
Ekonomik açıdan: Bir şeyin para ile ölçülebilen karşılığı, bedel, kıymet, paha, valör.

En çok da bu işe Ekonomistler kafa yormuşlar gibi görünüyor. Onlar değeri, mal üzerinden tarif etmeye çalışmışlar ve üretim değeri, kullanım değeri, değişim değeri gibi kavramlarla açıklamaya çalışmışlar.
Örneğin;
David RICARDO : Bir malın kullanım değerinin değişim değeri üzerinde bir etkisinin olmayacağını savunmuş ve bu tezini kolayca reddedilemeyecek bir örnekle de açıklamış: "Suyun kullanım değeri çok yüksektir, mantıken kullanım değeri yüksek olan bir malın değişim değeri de oldukça yüksek olmalıdır fakat suyun değişim değeri oldukça düşüktür. Buna karşılık elmasın kullanım değeri oldukça düşüktür, lakin değişim değeri oldukça yüksektir." diyor.
Ricardo’nun bu açıklaması "Değer Paradoksu" olarak adlandırılıyor.

Adam SMITH: "Bir malın değişim değerini o malın üretiminde kullanılan emek miktarı belirler." demiş. Üretim değerinden bahsetmemiş.

Karl MARX: Bir malın üretim değerinden ve değişim değerinden uzun uzun söz etmiş ve özetle: "Değer, emeğin toplumsal karşılığıdır" demiş.
Sonuç olarak ekonomistler değeri, emeğin varlığına bağlamışlar.


Kimin ne dediği çok da umurumda değil.
Bir arkadaşımıza "Benim için değerlisin!" derken ne söylemek istiyoruz?
Toplumun değerlerinden bahsederken neyi kastediyoruz?
Bu değerleri kim koyuyor?
Konulan bu değerler(normlar) kimin için bir anlam ifade ediyor?
Picasso’nun bir tablosunun "Çok değerli!" olduğunu söyleyen biri, tablonun hangi özelliklerini öne çıkararak değerli olduğunu söylüyor?
Ona göre değerli olan benim için de değerli mi?... Gibi bir çok soru geliyor aklıma.

Asıl soracağım soru ise;
" Çok değerli olan şeylerin aslı, özü çok değersiz gördüğümüz şeyler midir?"
Bu soruyu sormama neden olan şey ise şudur:
-Bir kum tanesi ne kadar değerlidir?
Cevap:
-Bir kum tanesinin ne değeri olabilir ki!
-O halde; kabuğunun içine girmiş bir kum tanesini, kabuğundan dışarı atmak için, onu sedefle kaplayan istiridyenin içindeki inci tanesi nasıl bu kadar değerli olabiliyor?
-İnci’yi değerli kılan, değersiz bir kum tanesi değil mi?

ACABA BİZ, DEĞERSİZ ŞEYLERE Mİ DEĞER VERİYORUZ?


Bekir GÜÇLÜER