Türkmenistan Salmanlı

Bövrek(böbrek) BoorekBöbrek)

Salmanlı’da bövrekteki ö oolmuş ve v sesi ise ince o(o-ö) olmuştur.

Çatma(çardak) Çatma(Yayık yapmak için ağaç üçayak)

Türkmence’de çardak anlamında kullanılan Çatma sözcüğü, Salmanlı’daanlam kayması sonucu yayık yaymak için(deri tulum) ağaçtan yapılan ve birbirine bağlanan üç uzun ağaç dalından oluşan nesne ÇATMA adını almıştır.

kömelek(mantar) Gobelek(kuzu)

Bu sözcük Salmanlı’da birinci K ile ö sesinen o(ince o) olması ve m sesinin b olması biçiminde değişikliğe uğramıştır.

Darak(tarak) Darah(tarak)

Yalnızca K sesi H olmuştur.

Gızıl(kızıl) Gızıl(kızıl)

Gutarmak(bitirmek, sona erdirmek) Gurtarmak(bitirmek)

Salmanlı’da tarlanın hasadının bitirilmesine özellikle de elle yapılan biçim bitirildiğinde tarlayı gurtarmak denir.

Sıçan(fare) Sıçan(fare)

Durna(turna) Durna(turna)

Şo(şu) Şo(şu)

Ot(ateş Ot(ateş)

Salmanlı’da" ocağı otla " deyimi olarak kullanılır.

Gazık(kazık) Gazzıh(kazık)

Salmanlı yöresinde z iki olmuş ve k ise h sesine dönüşmüştür.

Gız (kız) Gız(kız)

Guş(kuş) Guş(kuş)

Gun(gün, güneş) Gun(gün,güneş)

Burada iki yerde de u sesi u-ü arası ince sestir.

Palta(balta) Palta(balta)

Garankı(karanlık) Garanı

Salmanlı’da ve Türkmenistan’da n nazal(geniz) n’dir. Salmanlı’da K sesi düşmüştür.

Gal-mak(kalmak) Gal-mak(kalmak)

Gazan(kazan) Gazan(kazan)

Köynek(gömlek) Goonek(gömlek, iç giyim)

Salmanlı dilinde ö sesi o ve y sesi ince o olmuştur.

Ene(anne, nine) Nene(nine, anne anne)

Türkmenistan’da ana anlamında ene, ece sözcükleri kullanılmaktadır. Ene nine anlamında da kullanılmaktadır.

Garaltmak(kara yapmak) Garaltmak(ışığı, ateşi söndürmek)

Yuvmak(yıkamak) Yumak(yıkamak)

V sesi düşmüştür.

Çümmek(suya batmak) Çimmek(yüzmek)

Ü sesi İ olmuştur, anlam kayması olmuştur.

Viy(vay) Vıy, vıı(vay)

Salmanlı’da genellikle kadınlardan duyduğum şaşırma ünlemi olarak kullanılır. İ sesi ı olmuştur. Y sesi de duruma göre kullanılır ya da ı ikizleşir, y düşer.

Mal(İnek,hayvan) Mal(inek)

Ortancı(ortanca) Ortancı(ortanca)

Çe( -e,-a kadar) Çi,Çı-(e,-a kadar)

İki yörede de aynı anlamda kullanılır.Örnek: Sabahaçı oturduk(sabaha kadar).

Nışan(nişan) Nışan

Kaynak: Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatı Ansiklopedisi 10-11. Ciltler. Kültür Bakanlığı yayınları.

Paylaş:

(c) Bu yazının her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir. Yazının izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur.

Yazarın Önceki Yazısı Yazarın Sonraki Yazısı

Yazıyı Değerlendirin

Türkmenistan türkçesi ile salmanlı türkmenlerinin ortak sözcükleri -2 Yazısına Yorum Yap

Okuduğunuz Türkmenistan türkçesi ile salmanlı türkmenlerinin ortak sözcükleri -2 yazı ile ilgili düşüncelerinizi diğer okuyucular ile paylaşmak ister misiniz?

Türkmenistan Türkçesi ile Salmanlı Türkmenlerinin Ortak Sözcükleri -2 yazısına yorum yapabilmek için üye olmalısınız.

Üyelik Girişi Yap Üye Ol

Yorumlar

Göktürkmen, @gokturkmen

9.12.2015 10:02:36

Çok tebrik ediyorum.. olabildiğince değerli bir konu kaleme almışsınız.

İstila altındaki dilimize başta Türkmen-Oğuzcası olmak üzere, tüm diğer Türk ağız ve lehçelerinden özbe öz Türkçe sözcükler alarak çare bulabilir, dilimizi arılaştırmak anlamında bu yabancı işgal ve sözcük-kavram hegemonyadan kurtarabiliriz.

İlk okumada bir orta Anadolu Türkmen'i olarak üç ağaç-payandalı çatkı, çatma sözcüğü ve devamındaki tulum, tuluk, hatta edebi bir (Türk-aruz) vezin türü olan tuluyun etimolojisini ve bunlarla ilgisini incelemeyi ve üzerinde yazmayı önemli bulduğumu belirtebiliyorum.

Bilahare, ağızlar diyaletiği üzerine bilgililerimi katkı-yorum olarak yazmayı düşündüğümü söylemeliyim, saygılar.

.

Göktürkmen tarafından 12/9/2015 10:13:38 AM zamanında düzenlenmiştir.