Dünya’nın üzerinde iki yarım küre var,
Bu kürelerde mevsimler farklı farklıdır.
Ekvator iki küreyi hayalen ayıran duvar.
İki kürenin de özelliği kendinde saklıdır.

Yurdumuz Kuzey Yarım kürede yer alır.
Ekvator çizgisinin kuzey tarafında kalır
Kuzeye doğru kutuplara gittikçe daralır.
Yaşadığımız kürede dört mevsim vardır.

23 Eylül tarihinde gece gündüz eşit olur
Eylül ayı ile kendisini sonbaharda bulur.
Havalar soğumaya başlar sobalar kurulur.
Kuzeye doğru gidildikçe daha soğuktur.

21 Aralık tarihinde en uzun gece yaşanır.
Geceler uzundur,gündüz olmayacak sanır.
Kış mevsimi geldi;soğuğu, karı ile tanınır.
Kuzey yarım Kürede şiddetli kışlar vardır.

21 Haziran’da en uzun gündüzü yaşarlar.
Yaz mevsimi geldi denize doğru koşarlar.
Bu sıcak günleri denizde, yaylada aşarlar.
İnsanlar tatilin çabuk geçmesine şaşarlar.

Geçen gün takvim yaprağını kopardım günün uzaması 0 dakika yazıyor idi.Dün ise takvim yaprağını kopardığımda gün kısalması 0 dakika yazıyor idi.Demek ki bu tarihten itibaren günler kısalmaya başlamış,Yaz gün dönümü –solstis-başlamış dedim.

Bundan sonra her gün 1- 2 dakika günler kısalacak gün gece eşitliğine ve en uzun gece yaşanana kadar yani kış mevsimindeki gündönümü olan 21 Aralık tarihine kadar gün kısalması devam edecektir.Ondan sonra ise gün uzaması başlayacak yine 21 Haziran tarihindeki solstise kadar devam edecektir.Peki gün uzaması gün kısalması nereden gelmekte?Niçin gün uzaması gün kısalması olmaktadır?Bu kısalma ve uzamalar mevsimlerin oluşmasından,farklı mevsimlerin yaşanmasından meydana gelmektedir.

Gündüz kısalır ise geceler uzar,gündüzleri uzar ise geceler kısalır.Çünkü bir gün 24 saattir.Biri uzarken diğerinde kısalma olur.işte gece ve gündüzün döngüsü; gece ve gündüzün uzayıp kısalması mevsimlerin oluşumunu büyük ölçüde etkiler. Bu durumun güneşin pozisyonuyla da çok yakın ilişkisi vardır.Peki mevsim nedir? Niçin oluşur?

Mevsimler güneşin gün dönümü ve gece gündüz eşitliği noktaları arasından geçişleri arasındaki sürelerdir. Mevsimlerin oluşmasının temel sebebi eksen eğikliği ve Dünya’nın Güneş çevresindeki hareketidir. Her iki yarım kürede de mevsimler birbirinin tersi olarak yaşanır.Bizim bulunduğumuz Kuzey Yarım küre yazı yaşarken, Güney Yarım Küre kışı yaşamaktadır. Aynı şekilde birinde sonbahar yaşanırken diğerinde de ilkbahar yaşanır.Gündönümü ne demektir?Hangi tarihlerde gündönümü yaşanır?

Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu günlere mevsim başlangıcı olduğu için Gündönümü adı da verilir. 21 Mart (İlkbahar)ve 23 Eylül (Sonbahar) Ekinoks(gece-gündüz eşitliği) tarihleri, 21 Aralık(Kış mevsimi ve en uzun gece) ve 21 Haziran(Yaz mevsimi ve en uzun gündüz) Solstis tarihleridir. Bu günler ve mevsimler Kuzey Yarım Küre içindir.Güney Yarım Kürede de aynı tarihler olur ama tersi mevsimer yaşanır.

Eğer eksen eğikliği olmasaydı, Dünya güneş etrafında dolanırken, güneş ışınlarının yere düşme açısı değişmeyecek, sıcaklık değişimleri gerçekleşmeyecek, böylece mevsimler de oluşmayacaktı.

Gündönüm (solstis) tarihleri gündüz sürelerinin uzamaya veya kısalmaya döndüğü tarihlerdir. Ekinoks tarihleri ise güneş ışınlarının ekvatora dik düştüğü ve bütün dünyada gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihlerdir.

Günlerin uzaması ve kısalması hiç aksamadan devam edecek,bulunduğumuz yarım kürede gündüzler her gün kısalmaya devam edecek 23 Eylül tarihinde gece gündüz eşitliğini yaşayacaktır. Devam eden günlerin kısalması ile de 21 Aralık tarihinde en uzun gece ve en kısa gündüzü yaşayacağız.

Dünya’nın yaratılışında olan bu döngüler her yıl durmadan devam edecek önemli olan günleri planlı, programlı,verimli ve başarılı olarak yaşayabilmektir.

27.06.2015
Hasan Kaya
Eğitimci-Şair-Yazar