"Sanat adına sanat gayesiz ve fantazyacı bir meddahlıktır." diyor Necip Fazıl. Cemil Meriç sanatın amacı konusunu hümanizm bağlamında ele alıyor: Eğer bir dünya edebiyatının kurulmasını istiyorsak sanat için sanatı boşlamak, edebiyatla bütün insanların yaşayışı arasında köprü kurmak lazım buyuruyor. "Şarkı güzel, şarkı kutsal, hele millî ise, ama şarkıların en güzeli insanlığın şarkısı."

"Sanat, herkesin malı olan bir konuya yeni bir biçim vermekten ibaret." derken sanatın toplum için olduğuna işaret ediyor. Memleket meselesi dizi aşmışken kimsenin aşk şarkıları dinlemeye takati yok. Emile Zola’nın Germinal’i buna en güzel örneklerden.

Sanat için sanat gâyesiyle yazılan romanları da hicvediyor bu arada: Roman okuyuc ekltkilensin diye sanatkârane bir tarzda ele alınan sevda serüvenleridir, aylak efendilerin hoş vakit geçirmesine yarar, diyor. Romanın başlıca konusu, ferdin şairâne emelleriyle yaşadığı hayatın yavanlığı arasındaki zıddıyet, yani gayrı içtimai. Germinal istisnalardan ama istisnalar kaideyi bozmaz.

"Roman, bir buranın, bir uyuşmazlığın, reelle ideal arasındaki bir nispetsizliğin çocuğu." Konusunun ferdîliğine karşın "içtimaî bir sıhhatsizlik, hiç değilse bir tedirginlik".