İki ay kadar evveldi. Konya’da bir gece büyük mağazalardan birinin önünde, zengin bir Türk genç
kızı bana sordu:

-Fakir bir genç kızın ahlakı üzerinde bu vitrinlerin olumsuz bir etkisi olabileceğini kabul eder misiniz?

-Hayır,dedim. Tamamı ile ve doğrudan doğruya değil.

Ahlak meselesini bu kız gibi düşünmek, çözülmesi güç bir düğümü bıçakla kesmek gibidir. Bir medeniyet düzeni içinde ve bir toplumda ahlak çözülüşünün o kadar değişik nedenleri ve yönleri vardır ki, bunları bire indirip vitrini,lüksü ve parayı suçlamak, düşünmekten yorulan bir zekayı dinlendirir fakat davayı halletmez.

Paranın bazen vicdan satın aldığı doğrudur. Fakat bazı vicdanların düştüklerin zaafın sebepleri ayrıca izaha muhtaçtır. Yani paranın kuvvetinden çok vicdanın zaafı söz konusudur. Karısını satan kocalar vardır. Fakat para her kadını satın alabilir mi ?

Sefaletin bugünkü ahlak bozukluğunda oynadığı rol hakkında fikrimi soran bir ferde şunu söylerim: Günümüzde paranın gittikçe artan bir kuvvet oluşu ahlak dayanıklığının gittikçe azalmasındandır. Bunun sebebini; insanı maddeye daha çok bağlayan bir hayat kabülünün çeşitli ortaya çıkarıcıları arasında bulabiliriz.

Zamanımızda, maddeci bir dünya görüşüne karşı açılan büyük fikir savaşı zaferle neticeleninceye kadar parayı kimse tahtından indiremez. Bu, banka ile mabed arasındaki gizli yarışın sonuna bağlı bir problemdir. Ucu Allah’a varan manevi değerlerin üstün güzelliğini insanlara kabul ettirdiğimiz gün, para asgari bir refah vasıtası halinde kalacaktır.

Milyoner sahibi bir tanıdığım var. Babasının tükenmek üzere bulunan ömrünün son enerjilerini birkaç milyon daha kazanmak için boşaltması gibi oğlu da henüz filizlenen gençlik çekirdeklerinin nazdarlığının gölgesinden habersiz olarak bu zavallı, müzikten hoşlanmaz, kitap okumaz, aşkı en sefil manasında anlar, manevi güzelliklerin hepsine karşı duyarlılığını kaybetmiştir. Parayı sevmesi, ondan başka hiçbir şey sevmediği içindir.

İşte başka şeyleri sevdirecek hayat görüşünden başka hiçbir şey bu dünyayı kurtaramaz, gibi geliyor bana.